Dẫn chứng là gì? Vai trò của dẫn chứng trong bài văn NLXH

1. Dẫn chứng là gì?

- Dẫn chứng (hay bằng chứng) là những sự việc, hiện tượng, nhân vật, số liệu có thật, đã hoặc đang tồn tại trong đời sống thực tế, trong lịch sử, hoặc đã được chứng minh về mặt khoa học.

- Trong văn bản nghị luận, dẫn chứng là bằng chứng cụ thể, khách quan được đưa ra để minh họa, làm rõ và củng cố cho luận điểm (ý kiến, quan điểm) mà người viết đang trình bày.

Ví dụ: Trong văn bản dưới đây, các dẫn chứng được sử dụng là phần in đậm.

Quan trọng hơn cả, tự học còn là một thú vui rất thanh nhã, nó nâng cao tâm hồn ta lên. Ta vui vì thấy khả năng của ta đã thăng tiến và ta giúp đời nhiều hơn trước. Một thầy kí, một bác nông phu, bất kì hạng người nào, nếu chịu học hỏi tìm kiếm, cũng có thể cải thiện phương pháp làm việc của mình, và giảng giải những kinh nghiệm của mình cho người khác. Sau cùng, còn gì vui bằng tìm tòi và khám phá: Pát-xơ-tơ (Pasteur), Anh-xơ-tanh (Einstein), hai vợ chồng Kiu-ri (Curie) và hàng trăm nhà bác học khác, suốt đời nghèo nàn mà lúc nào cũng mãn nguyện hơn những vua chúa trên ngai vàng, cả tháng cả năm tự giam trong phòng thi nghiệm, không hề biết những tiêu khiển của người đời mà thấy thời giờ trôi qua vẫn quả mau, là nhờ thủ tự học tìm tòi của họ.

(Theo Nguyễn Hiến Lê, Tự học – một nhu cầu thời đại, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội, 2007)

2. Vai trò của dẫn chứng trong bài văn NLXH

- Tăng tính thuyết phục:

+ Một luận điểm nếu chỉ được trình bày bằng lí lẽ suông (những lời giải thích, phân tích cá nhân) sẽ khó thuyết phục người khác.

+ Khi bạn có sử dụng dẫn chứng phù hợp, người đọc sẽ cảm thấy lí lẽ đưa ra là có cơ sở, đáng tin cậy hơn. Dẫn chứng đóng vai trò là "người bảo chứng" cho tính đúng đắn của quan điểm, ý kiến được đưa ra.

- Làm sáng tỏ luận điểm: Dẫn chứng giúp minh họa trực tiếp cho ý kiến được nêu ra. Nhờ đó, người đọc hoặc người nghe dễ hiểu và dễ hình dung hơn về vấn đề đang được đề cập. Những khái niệm trừu tượng (chẳng hạn như lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm,...) sẽ trở nên cụ thể hơn thông qua một hành động hoặc một câu chuyện thực tế.

- Tạo sự sinh động, hấp dẫn: Một bài viết chỉ toàn lí lẽ và lập luận sẽ dễ trở nên khô khan. Ngược lại, một bài viết có nhiều dẫn chứng phong phú (như câu chuyện về danh nhân, tấm gương người tốt việc tốt, sự kiện thời sự...) sẽ bớt khô khan, tăng tính hấp dẫn và kích thích tư duy cho người tiếp nhận.