50+ dẫn chứng NLXH lĩnh vực Thói quen - Phong cách sống 
Những vấn đề chung về Ỷ lại
Giải thích
Ý lại là thói quen dựa dẫm vào người khác, trông chờ vào sự giúp đỡ hay giải quyết của người khác thay vì tự mình chủ động.
Biểu hiện
- Không tự làm nhiệm vụ của mình, đợi người khác nhắc mới làm.
- Ngại khó khăn, tránh né thử thách, chỉ muốn người khác lo hết.
- Đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc người khác khi công việc không hoàn thành.
- Không kiểm soát tiến độ công việc, để mọi thứ trôi theo người khác dẫn dắt.
- Làm việc hời hợt, không nỗ lực, chỉ mong kết quả có sẵn.
Hậu quả
- Làm giảm năng lực suy nghĩ độc lập, hạn chế sự phát triển bản thân.
- Khiến con người trở nên thụ động, thiếu trách nhiệm.
- Dễ đánh mất niềm tin từ người khác, gây mâu thuẫn trong học tập và làm việc.
- Về lâu dài, tạo nên tâm lý sợ thất bại, không dám đối diện với thử thách.
- Xã hội sẽ có nhiều người thiếu tự lập, không đóng góp được nhiều cho cộng đồng.
Một số dẫn chứng tiêu biểu về Ỷ lại
Học sinh lạm dụng công nghệ để làm bài
- Biểu hiện: Một trong những biểu hiện dễ nhận thấy của sự ý lại ở học sinh hiện nay là thói quen phụ thuộc vào công nghệ và người khác trong học tập. Nhiều bạn không chịu tự tìm hiểu bài mà lại trông chờ vào máy tính, ứng dụng giải bài hoặc AI để đưa ra đáp án có sẵn. Thay vì tư duy và làm bài từ đầu, các bạn chỉ việc sao chép kết quả và nộp lại cho giáo viên.
- Kết quả: Ỷ lại khiến con người mất dần năng lực tự học và tự giải quyết vấn đề, dẫn đến kết quả học tập thấp và hổng kiến thức. Lâu dài, thói quen này làm con người trở nên thụ động, thiếu tự tin và dễ thất bại khi đối diện thử thách.
Bộ phim "Ký Sinh Trùng" (Parasite)
- Biểu hiện: Trong bộ phim Ký sinh trùng, gia đình Kim thể hiện rất rõ biểu hiện của sự ỷ lại và sống dựa dẫm. Họ không có công việc ổn định, chủ yếu làm những việc lặt vặt để sống qua ngày và luôn tìm cách dựa vào gia đình Park giàu có để kiếm tiền. Khi một thành viên thâm nhập được vào nhà Park, những người còn lại cũng tìm cách thế chỗ người cũ để dựa vào nguồn thu nhập ấy, thay vì tự lực tìm kiếm công việc tử tế.
- Kết quả: Sự ỷ lại ấy đã dẫn gia đình Kim đến những hậu quả nặng nề. Khi phụ thuộc quá nhiều vào gia đình Park, họ trở nên tham lam, bất chấp và mất khả năng tự đứng vững. Điều này đẩy cả hai gia đình vào vòng xoáy xung đột, gây nên bi kịch đẫm máu ở cuối phim.
Nobita (Truyện Doremon)
- Biểu hiện: Trong bộ truyện Doraemon, Nobita là nhân vật thể hiện rất rõ thói quen ỷ lại và phụ thuộc. Mỗi khi gặp khó khăn trong học tập hay cuộc sống, cậu thường không tự tìm cách giải quyết mà ngay lập tức chạy đến nhờ Doraemon lấy bảo bối giúp đỡ. Nobita hiếm khi nỗ lực tự học, thường xuyên dựa vào người khác để hoàn thành bài tập hoặc vượt qua rắc rối.
- Kết quả: Sự ỷ lại khiến Nobita nhiều lần rơi vào những tình huống trớ trêu. Thậm chí, việc lạm dụng bảo bối thường dẫn đến hậu quả nghiêm trọng khi cậu dùng sai cách, khiến rắc rối càng lớn hơn.
Mẫu liên hệ bản thân về Ỷ lại
Mẫu 1
Bản thân em đôi khi vẫn còn ý lại trong học tập, nhất là lúc làm bài tập nhóm. Có những lần em chưa chủ động nhận nhiệm vụ, khiến bạn bè phải nhắc nhở. Em nhận ra đây là thói quen không tốt, làm giảm trách nhiệm của mình. Vì vậy, em đang cố gắng thay đổi bằng cách tự giác hoàn thành phần việc được giao và chủ động học hỏi thêm.
Mẫu 2
Trong sinh hoạt hằng ngày, em nhiều khi trông chờ bố mẹ sắp xếp mọi thứ: từ việc dọn phòng đến chuẩn bị đồ dùng học tập. Em thấy mình thiếu tự lập và dễ rơi vào tâm lý ỷ lại. Vì vậy, em đã đặt mục tiêu tự làm việc cá nhân, rèn kỷ luật để trưởng thành hơn.
