Vấn đề được đặt ra trong văn bản là gì? Có còn giá trị đến hiện tại không?

Mẫu 1

Có thể nói rằng trong kho tàng văn học nước ta thì không chỉ có những bài thơ ngôn từ hay và mượt mà, hay là những áng văn xuôi đậm chất trữ tình. Mà còn có những thể loại riêng nhưng lại có thể góp phần đa dạng và phong phú cho nền văn học chung của nước ta. “Chiếu cầu hiền” của vua Quang Trung được xem là một tác phẩm đặc sắc nó là một bản chiếu vua ban và có sức mạnh to lớn của một quốc gia dân tộc.

“Chiếu cầu hiền” đã được viết khi mà vua Lê Chiêu Thống đã “mời” quân Thanh vào xâm lược nước ta. Lúc bấy giờ Nguyễn Huệ đã lên ngôi vua và đã lấy hiệu là Quang Trung. Quang Trung đã đem quân ra Bắc để quét sạch hết 20 vạn quân Thanh và cả bọn tay sai và bè lũ bán nước. Khi đã thua trận Lê Chiêu Thống cùng như đã cùng bọn quân Thanh đi theo Tôn Sĩ Nghị. Và lúc này thì triều Lê sụp đổ, thay thế vào đó là triều Nguyễn được vua Quang Trung lập lên. Có thể thấy rằng trước sự kiện trên đã có một quan thần trong triều Lê khả năng là do theo trung quân ái quốc lỗi thời với thời Lê. Và dường như hai là có thể do sợ hãi triều đại mới nên dường như tất cả đều trốn tránh ẩn nấp và cũng đã không ra phò tá giúp đỡ vua Quang Trung phát triển đất nước. Và khi đã đoán biết tình hình đất nước nhà như vậy Quang Trung cũng như đã liền phái Ngô Thì Nhậm để có thể thay mình viết chiếu cầu hiền dùng làm để kêu gọi những người tài giỏi ra cứu dân, giúp nước.

Qua hành động này ta như thấy được vua Quang Trung rất đỗi khôn ngoan khi đã nghĩ ra kế sách này. Đồng thời cũng đã thể hiện được việc nhà vua rất trọng người hiền tài trong thiên hạ. Ngô Thì Nhậm được thay vua Quang Trung viết “Chiếu cầu hiền” vì ông là người tài giỏi cũng là bậc bề tôi trung thành với vua. Thể “chiếu” được xem là văn thu mà vua chúa ban bố một mệnh lệnh cho dân chúng. Thật dễ thấy được vua Quang Trung đã đưa ra việc tìm người hiền tài chứ không phải ban bố những mệnh lệnh điều này cũng như đã thấy được vai trò to lớn và cấp thiết nhất là phải tìm được người hiền tài ra giúp dân giúp nước.

Trong bài chiếu có thể thấy được đầu tiên mà tác giả nói đến chính là vai trò cũng như là sức mạnh của hiền tài cho quốc gia. Chẳng thế mà dường như ta thấy ngay tên bài chiếu nọ đã nói lên được tất cả những vai trò to lớn của các bậc hiền tài. Và có thể nói rằng đó chính là nhan đề mà ta đã thấy được Thân Nhân Trung trước cũng đã viết đó là “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”. Và có thể chính vì thế tác giả cũng như đã nêu cao vai trò của người hiền tài trong cả sự nghiệp để có thể phát triển đất nước. Tác giả dường như cũng đã so sánh hiền tài như một “ sao sáng trên trời cao”. So sánh như vậy để thấy được tầm vóc của những hiền tài giống như những gì vĩnh hằng và quan trọng, rực rỡ của thiên nhiên. Đây chính là một sự tôn vinh như được khen ngợi đối với những bậc hiền tài. Mà ta như thấy được rằng dường như ở những bậc hiền tài ấy cũng như sẽ phải theo Bắc thần đó là một quy luật hiển nhiên. Người tài được biết đến là do trời sinh ra và dường như ở người tài ấy phải có phận là biết sử dụng tài năng của mình cống hiến cho đất nước. Và đây cũng là cách mà tác giả Ngô Thì Nhậm như cũng đã muốn cho sĩ phu hiền tài thấy được vua Quang Trung như thật đã biết trọng người tài và rất mực cầu hiền để cùng vua giúp nước. Từ đó như cũng đã góp phần như có thể xóa đi những nghi ngờ những nỗi sợ hãi của những bậc hiền tài. Và ta như thấy được nó rất hợp lý khi đã tạo ra chính tính chính danh và đây là một tính rất quan trọng cho chiếu cầu hiền.

Có thể thấy khi đến đoạn văn tiếp theo dường như cũng đã nói về nguyện vọng của nhà vua khi mà ông đã mong muốn những hiền tài của quốc gia ra mặt góp sức góp tài cho công cuộc xây dựng đất nước. Tác giả dường như đã đi sâu vào phân tích tình hình khó khăn của đất nước và cả chính tình hình ấy phải cần đến sự giúp đỡ của hiền tài quốc gia. Có lẽ ta như thấy được cách trình bày thẳng thắn cho thấy được ra những sự trung thực thật thà cũng như là một sự quang minh chính địa của vua Quang Trung. Cũng như thông qua đó ta thấy được sự chân thành và đó còn chính là tình cảm của nhà vua dành cho những hiền tài. Đồng thời đó còn là tâm trạng lo lắng của vua Quang Trung ở đây được ví như “trời còn tăm tối”hay là “đương ở buổi đầu của nền đại định” và cả “công việc vừa mới mở ra” đó như cũng chính là những khó khăn bức thiết của triều đại nhà Nguyễn, hơn hết đó là đất nước như cũng đang rơi vào tình thế khó khăn. Ta cũng như đã thấy được chính hình ảnh đất nước được hiện ra qua những câu văn của Ngô Thì Nhậm hiện lên thật rõ nét. Đó chính là một đất nước mà dường như ở đời đầu mới ở buổi rất khó khăn, hơn nữa là tương lai còn chưa sáng rõ. Ở buổi đầu khó khăn như vậy thì việc thiếu nhân tài thì làm sao có thể sáng được cơ chứ, và cũng chính vì thế mà vua khẩn thiết cầu hay mời hiền tài về để có thể được phụng sự giúp đỡ vua xây dựng đất nước thái bình thịnh trị. Trong buổi đầu đó thì dường như cả “kỉ cương còn nhiều khiếm khuyết, hay ngay cả việc biên ải chưa chưa yên, và nhân dân còn nhọc mệt, đức hóa của chúng chưa nhuần thấm” cùng với đó chính là “một cái cột không thể đỡ nổi một căn nhà lớn”. Khi nhìn vào thực tế thì “mưu lược một người không thể dựng nghiệp trị bình”. Và cũng chính vì thế mà ta như thấy được vua Quang Trung như thật sáng suốt biết bao khi đã biết được tầm quan trọng của người hiền tài.

Cho đến cuối cùng thì bài chiếu như đã nêu ra đó là chính sách cầu tài của vua Quang Trung. Dường như ở phần này tác giả chỉ ra những điểm nổi bật trong những đường lối chính sách của vua mà thôi. Và chúng ta có thể đánh giá đó là những chính sách công bằng cho tất cả mọi người, và cho thấy được vua Quang Trung là một vị vua anh minh, thương yêu nhân dân

Thêm vào đó nữa chính là cách tiến cử hết sức rộng mở đó chính là việc tự mình dâng sớ tâu bày tất cả các sự việc, do các quan văn quan võ tiến cử, cho phép đang sớ tự tiến cử. Thông qua bài chiếu ta thấy được tài năng biết trọng người tài, luôn lắng nghe ý kiến của quần chúng. Và đây quả thực là một tác phẩm vừa mang ý nghĩa chính trị vừa lại là một tác phẩm văn học có giá trị. 

Trong công cuộc xây dựng đất nước, việc trọng dụng người tài luôn có ý nghĩa quan trọng bậc nhất. Bởi Bác Hồ đã từng nói “người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Một đất nước được lãnh đạo bởi những người tài giỏi, sáng suốt là một đất nước vững mạnh. Một dân tộc đi theo những người lãnh đạo tài giỏi là một dân tộc mạnh… Họ luôn đóng một vị trí quan trọng trong bộ máy lãnh đạo, luôn đổi mới sáng tạo, đóng góp những ý kiến mới mẻ góp sức vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Trong thời điểm hiện tại, đất nước ta đang bước vào thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì yếu tố người hiền tài càng có vai trò quan trọng hơn bao giờ hết.

Mẫu 2

Có thể nói rằng trong kho tàng văn học nước ta thì không chỉ có những bài thơ ngôn từ hay và mượt mà, hay là những áng văn xuôi đậm chất trữ tình. Mà còn có những thể loại riêng nhưng lại có thể góp phần đa dạng và phong phú cho nền văn học chung của nước ta. “Chiếu cầu hiền” của vua Quang Trung được xem là một tác phẩm đặc sắc nó là một bản chiếu vua ban và có sức mạnh to lớn của một quốc gia dân tộc. Qua đó ta có thể thấy được vai trò quan trọng của người hiền tài đối với vận mệnh dân tộc của bất kì quốc gia nào. Trong công cuộc phát triển đất nước ngày nay vai trò ấy càng được đề cao bởi “Hiền tài là nguyên khí quốc gia”.

Hiền tài là những người như thế nào? Theo quan niệm của Khổng Tử cũng là ý kiến của Ngô Thì Nhậm “Người hiền xuất hiện ở đời như ngôi sao sáng trên trời cao” theo đó họ là tinh anh của đất trời, hội tụ tài đức vẹn toàn, những con người vừa có trí tuệ trong đầu và đạo đức trong tim. Theo quan niệm của Hồ Chí Minh: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Quan trọng hơn cả là tâm đức con người bởi “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”.

Trong lịch sử dân tộc ta đã có biết bao tấm gương hiền tài làm sáng ngời giá trị đạo đức và có đóng góp cho vận mệnh đất nước. Đó là Lý Thường Kiệt, là Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm…hay trong thời hiện đại có Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già của dân tộc, “Người không con mà có triệu con” cùng với biết bao danh tướng lỗi lạc như Võ Nguyên Giáp Những con người chí lớn, tài cao lại đức độ, sẵn sàng hy sinh bản thân vì lợi ích dân tộc. Thử hỏi nếu không có những con người ấy thì dải đất chữ S này sẽ ra sao, hồn nước có còn hay đã mất?

Như vậy ta có thể thấy vai trò của người hiền tài vô cùng quan trọng. Họ có đóng góp to lớn cho dân tộc dù là ở thời đại nào. Trong thời chiến bảo vệ đất nước, người hiền tài là những tướng lĩnh giỏi như Quang Trung “Phù Lê diệt Trịnh” thừa thắng đánh tan quân Thanh xâm lược, thống nhất non sông quy về một mối. Với công cuộc phát triển đất nước trong thời bình người hiền tài có những đóng góp cho sự văn minh tiến bộ trên nhiều lĩnh vực: Về chính trị họ là những người cán bộ Đảng viên hết lòng vì dân phục vụ, là những người chiến sĩ nơi biên thùy gìn giữ biên cương Tổ quốc. Về khoa học có nhà toán học tài giỏi như Giáo sư Ngô Bảo Châu đưa nền toán học nước nhà phát triển lên một tầm cao mới, các kĩ sư, bác sĩ có tài có tâm với nghề hay nhà giáo nhân dân ưu tú đào tạo thế hệ trẻ đất nước rồi đến nhà nông học Lương Định trăn trở nghiên cứu cải tạo giống lúa mới năng suất cao…Tuy mỗi người tài giỏi ở một chuyên môn nhưng họ đã cùng nhau đưa đất nước đi lên phát triển vững mạnh. Muốn đất nước phát triển thì “Một cái cột không thể đỡ nổi một căn nhà lớn, mưu lược một người không thể dựng nghiệp trị bình” mà cần trăm họ và muôn dân cùng có ý thức và trách nhiệm để Việt Nam ngày càng tiến xa hơn nữa trên con đường hội nhập quốc tế. “Hiền tài là nguyên khí quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu rồi xuống thấp”. Người hiền tài nắm trong tay vận mệnh dân tộc là vậy.

Một số ít tài năng thiên bẩm như Bill Gate thì người hiền tài không phải tự nhiên mà có. Muốn có được người tài cống hiến tài năng cho đất nước bên cạnh lời chiêu hiền cần có chính sách, điều kiện “Đào tạo nhân tài, bồi dưỡng nhân lực”. Nhật Bản là một quốc gia luôn luôn chú trọng đầu tư cho con người, họ đề ra khẩu hiệu “Giáo dục 80 năm trong cuộc đời”, họ coi “Nhân tài là tiền vạn năng”. Việt Nam cũng vậy, học tập sự văn minh tiến bộ của nước ngoài bên cạnh chăm lo cho đời sống chính trị, phát triển kinh tế thì giáo dục là ngành được dư luận luôn quan tâm, đầu tư bởi “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, chìa khóa của tương lai đất nước. Để có được người hiền tài nhà nước phải có chính sách thu hút nhân tài, có môi trường đào tạo, rèn luyện thật tốt để họ có cơ hội phát triển bản thân và cống hiến cho quốc gia.

Tuy nhiên ngày nay nền kinh tế thị trường bên cạnh những ảnh hưởng tích cực còn có những tác động tiêu cực. Hiền tài không quá hiếm hoi nhưng ít nhiều người tài đã bị vùi dập bởi thế lực và xã hội đồng tiền dần lấn lướt, cướp trắng trợn cơ hội học tập, phát triển của họ chỉ bởi không phải là con ông cháu cha, chỉ bởi là không có tiền điều đó được minh chứng bởi những bất cập trong kì thi Trung học phổ thông quốc gia năm 2018 với nạn gian lận, nâng điểm khống trong thi cử tiêu biểu là ở Hà Giang, Sơn La. Hi vọng rằng Bộ giáo dục, Đảng và nhà nước có biện pháp xử lí và hình phạt thích đáng để người tài có cơ hội được cống hiến cho quê hương, đất nước.

Ngô Thì Nhậm là một người tài giỏi, có con mắt nhìn xa trông rộng, được Nguyễn Huệ tín cẩn giao cho việc soạn thảo công văn, giấy tờ quan trọng. Chiếu cầu hiền là một trong những văn bản như vậy. Tác phẩm đã cho thấy ý nghĩa vai trò quan trọng của người hiền tài đối với công cuộc phát triển đất nước. Trong thời đại đất nước đang bước vào thời kì công nghiệp hóa hiện đại hóa, đưa đất nước trở thành một quốc gia phát triển thì vai trò của người tài là vô cùng quan trọng, là nòng cốt dẫn dắt đất nước đi lên. Việc trọng dụng người tài không chỉ mang ý nghĩa lịch sử qua Chiếu cầu hiền mà vẹn nguyên giá trị và bài học đối với đất nước ngày hôm nay