Lý thuyết Nucleic acid và gene - Khoa học tự nhiên 9 Kết nối tri thức

BÀI 38. NUCLEIC ACID VÀ GENE

I. Khái niệm

Nucleic acid là những phân tử sinh học cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O,N, P, chúng có cấu trúc đa phân và được tìm thấy trong tế bào của cơ thể sinh vật, trong virus.

Nucleic acid có hai loại là deoxyribonucleic acid (DNA) và ribonucleic acid (RNA).

II. Deoxyribonucleic acid (DNA)

1. Cấu trúc phân tử DNA

2. Chức năng của phân tử DNA

DNA là nơi lưu giữ, bảo quản thông tin di truyền. Phân tử DNA có khả năng tự nhân đôi (tái bản), nhờ đó thông tin di truyền được truyền đạt qua các thế hệ tế bào và cơ thể, đảm bảo cho các đặc tính của loài được duy trì, ổn định.

3. Khái niệm gene

Ở cơ thể sinh vật, mỗi phân tử DNA có chứa vài trăm đến hàng nghìn gene. Mỗi gene quy định một sản phẩm xác định là phân tử RNA hoặc chuỗi polypeptide.

4. Tính đa dạng và đặc trưng của phân tử DNA

Bốn loại nucleotide (A, T, G, C) liên kết theo chiều dọc và sắp xếp theo nhiều cách đã tạo nên tính đa dạng và đặc trưng cho phân tử DNA.

Trong hệ gene, các phân tử DNA khác nhau bởi số lượng, thành phần và trình tự sắp xếp các nucleotide.

Trình tự sắp xếp các nucleotide trong phân tử DNA đặc trưng cho từng loài, thậm chí từng cá thể.

II. Ribonucleic acid (RNA)

1. Cấu trúc của phân tử RNA

2. Các loại RNA

Phân tử mRNA là chuỗi polyribonucleotide dạng thẳng, có chức năng truyền đạt thông tin đi truyền vì nó trực tiếp làm khuôn cho quá trình tổng hợp chuỗi polypeptide.

tRNA và rRNA cũng là chuỗi polyribonucleotide nhưng một số vùng có sự tự bắt cặp theo nguyên tắc bổ sung giữa các ribonucleotide trong một mạch theo kiểu A liên kết với U, G liên kết với C và ngược lại, tạo cấu trúc không gian ba chiều đặc trưng và phù hợp với chức năng của mỗi loại RNA. tRNA có chức năng vận chuyển amino acid đến nơi tổng hợp protein, còn rRNA là thành phần chủ yếu cấu tạo nên ribosome - nơi tổng hợp protein.