Bài 11. Quyền và nghĩa vụ học tập của công dân - SBT Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 12 Cánh diều

Câu 1

Mọi công dân không phân biệt dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, giới tính, đặc điểm cá nhân, nguồn gốc gia đình, địa vị xã hội, hoàn cảnh kinh tế là thể hiện nội dung nào trong quyền học tập của công dân?

A. Quyền học thường xuyên, học suốt đời.

B. Quyền học bất cứ ngành nghề nào.

C. Quyền bình đẳng về cơ hội học tập.

D. Quyền học không hạn chế.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: C. Quyền bình đẳng về cơ hội học tập.

Câu 2

Mọi công dân được học từ thấp đến cao, từ mầm non đến tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, đại học và sau đại học theo quy định của pháp luật là thể hiện nội dung nào trong quyền học tập của công dân?

A. Quyền bình đẳng về cơ hội học tập.

B. Quyền học không hạn chế.

C. Quyền học bất cứ ngành nghề nào.

D. Quyền học thường xuyên, học suốt đời.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: B. Quyền học không hạn chế.

Câu 3

Nội dung nào dưới đây không thể hiện quyền và nghĩa vụ học tập của công dân?

A. Công dân được cung cấp đầy đủ các thông tin trong quá trình học tập.

B. Công dân tố cáo các hành vi vi phạm quyền học tập của công dân.

C. Công dân được tôn trọng về nhân phẩm, danh dự trong học tập.

D. Công dân được hưởng đời sống vật chất và tinh thần đầy đủ.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: D. Công dân được hưởng đời sống vật chất và tinh thần đầy đủ.

Câu 4

Tất cả sinh viên đều phải tham gia và hoàn thành khoá học quân sự trong nhà trường là thể hiện nghĩa vụ nào của công dân trong học tập?

A. Tôn trọng cán bộ, giảng viên.

B. Tham gia hoạt động tập thể,

C. Rèn luyện theo chương trình đào tạo.

D. Chấp hành quy định của pháp luật.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: C. Rèn luyện theo chương trình đào tạo.

Câu 5

Nhận thấy em N có năng lực trong tính toán, cô giáo đã tạo điều kiện cho N tham gia đội tuyển học sinh giỏi Toán cấp trưởng. Việc làm này của cô giáo đã góp phần thực hiện quyền nào của công dân?

A. Quyền sáng tạo.

B. Quyền học tập.

C. Quyền bình đẳng.

D. Quyền tự do.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: B. Quyền học tập                                                                               

Câu 6

Hành vi nào dưới đây không thể hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong học tập trong học tập?

A. Trường trung học phổ thông A đã xây dựng và thực hiện chương trình định hướng nghề nghiệp cho học sinh, đặc biệt là học sinh bị khuyết tật.

B. Bạn G đã giúp đỡ bạn N cùng lớp để bạn N học tốt môn Tiếng Anh.

C. Anh D là sinh viên của trường đại học X đã tích cực tham gia các hoạt động phòng chống tệ nạn xã hội.

D. Trường đại học B quyết định tuyển thẳng bạn K là học sinh đội tuyển Olympic Hoá học quốc tế.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: C. Anh D là sinh viên của trường đại học X đã tích cực tham gia các hoạt động phòng chống tệ nạn xã hội.

Câu 7

Mặc dù đã được nhắc nhở về nội quy phòng thi nhưng bạn C vẫn có những hành vi gian lận trong thi cử. Hành vi đó đã vi phạm nội dung nào dưới đây?

A. Nghĩa vụ học tập của công dân.

B. Quyền tự do của công dân.

C. Nghĩa vụ dân sự của công dân.

D. Quyền được phát triển của công dân.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A. Nghĩa vụ học tập của công dân.

Câu 8

Quyền học tập của công dân là thuộc nhóm quyền nào dưới đây?

A. Quyền dân sự.

B. Quyền chính trị.

C. Quyền kinh tế.

D. Quyền văn hoá.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: D. Quyền văn hoá.

Câu 9

Theo quy định của pháp luật, học sinh trung học phổ thông thuộc hộ nghèo được hỗ trợ chi phí học tập. Điều đó thể hiện nội dung nào dưới đây trong quyền họ tập của công dân?

A. Học thường xuyên, suốt đời.

B. Bình đẳng về cơ hội học tập.

C. Học không hạn chế.

D. Học bất cứ ngành, nghề nào.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: B. Bình đẳng về cơ hội học tập.

Câu 10

Hoạt động nào dưới đây không phải là quyền học tập của công dân?

A. Trường trung học phổ thông A đã trao học bổng cho các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn.

B. Đoàn Thanh niên trường trung học phổ thông M đã tổ chức hoạt động tu vấn sức khoẻ, tâm lí cho học sinh.

C. Công đoàn trường trung học phổ thông N tổ chức cuộc thi “Dạy tốt – Học tốt"

D. Trường trung học phổ thông E đã thực hiện hoạt động “Hòm thư góp ý" nhằm giúp học sinh tham gia xây dựng trưởng lớp.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: C. Công đoàn trường trung học phổ thông N tổ chức cuộc thi “Dạy tốt – Học tốt"

Câu 11

Hành vi nào dưới đây vi phạm quyền và nghĩa vụ học tập của công dân

A. Cha mẹ ngăn cấm con tham gia các hoạt động tập thể của trường lớp.

B. Trong thời gian dịch bệnh bùng phát, sinh viên được nghỉ học tạm thời theo quy định.

C. Học sinh tham gia các hoạt động nghệ thuật do nhà trưởng tổ chức.

D. Sinh viên đủ tiêu chuẩn được nhận vào học đúng ngành đăng kí.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A. Cha mẹ ngăn cấm con tham gia các hoạt động tập thể của trường lớp.

Câu 12

Mọi công dân đều được học thường xuyên, học suốt đời có nghĩa là

A. học trong độ tuổi cho phép theo quy định.

B. học băng nhiều hình thức khác nhau.

C. học không phân biệt giới tính.

D. học các cấp học khác nhau.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: B. học bằng nhiều hình thức khác nhau.

Câu 13

Bằng những hiểu biết của bản thân về quyền và nghĩa vụ học tập của công dân, em hãy tư vấn cho các bạn trong từng trường hợp dưới đây:

a. Dù là học sinh ngoan, học giỏi, V vẫn bị bố mẹ bắt bỏ học để đi làm kiếm tiền nuôi các em. V rất buồn nhưng không biết phải làm như thế nào để có thể tiếp tục được đi học.

b. Sau khi khi làm, anh H đã quyết định đăng kí học tiếp bậc đại học vì anh mới chỉ tốt nghiệp cao đẳng. Anh H băn khoăn, không biết mình có thể học bằng hình thức nào để phù hợp với bản thân.

c. M có đam mê nghiên cứu trí tuệ nhân tạo và mong muốn trở thành chuyên gia trong lĩnh vực này. Khi đăng kí nguyện vọng đại học, M muốn học về trí tuệ nhân tạo nhưng bố mẹ của M lại phản đối, không đồng ý cho M thi vào học ngành đó.

Lời giải chi tiết:

a) Trường hợp của V

Tư vấn:

- Thuyết phục bố mẹ:

+ Nói chuyện thẳng thắn với bố mẹ về ước mơ và tầm quan trọng của việc học tập đối với tương lai của mình và gia đình.

+ Trình bày các cơ hội nghề nghiệp tốt hơn và khả năng thu nhập cao hơn sau khi học xong.

+ Giải thích rằng việc học sẽ giúp V có cơ hội tốt hơn để hỗ trợ gia đình trong tương lai.

- Tìm sự hỗ trợ từ người thân hoặc giáo viên:

+ Nhờ thầy cô giáo, bạn bè hoặc người thân giúp đỡ trong việc thuyết phục bố mẹ.

+ Nếu có thể, liên hệ với các tổ chức từ thiện hoặc quỹ học bổng để tìm kiếm hỗ trợ tài chính.

- Tìm kiếm học bổng và hỗ trợ tài chính:

+ Nghiên cứu và đăng ký các chương trình học bổng, quỹ hỗ trợ học tập từ các tổ chức, doanh nghiệp, hoặc chính quyền địa phương.

+ Nếu cần, tìm kiếm các công việc bán thời gian để tự trang trải một phần chi phí học tập.

b) Trường hợp của anh H

Tư vấn:

- Học liên thông:

Anh H có thể học liên thông từ cao đẳng lên đại học. Nhiều trường đại học hiện nay cung cấp chương trình liên thông, giúp sinh viên từ bậc cao đẳng có thể hoàn thành bằng đại học trong thời gian ngắn hơn.

- Học từ xa hoặc học trực tuyến:

Nếu anh H vẫn muốn tiếp tục làm việc, học từ xa hoặc học trực tuyến là một lựa chọn tốt. Nhiều trường đại học cung cấp các chương trình học từ xa hoặc học trực tuyến linh hoạt, giúp sinh viên học tập mà không cần phải đến lớp thường xuyên.

- Học ban đêm hoặc học ngoài giờ hành chính:

Một số trường đại học có các chương trình học buổi tối hoặc vào các ngày cuối tuần, phù hợp cho những người đang đi làm.

c) Tư vấn:

- Thuyết phục bố mẹ:

M nên nói chuyện thẳng thắn với bố mẹ về đam mê và tầm quan trọng của lĩnh vực trí tuệ nhân tạo trong tương lai.

- Trình bày các cơ hội nghề nghiệp và tiềm năng phát triển của ngành trí tuệ nhân tạo.

- Giải thích rằng việc theo đuổi đam mê sẽ giúp M học tốt hơn và có động lực hơn trong quá trình học tập.

- Tìm kiếm sự hỗ trợ từ người có uy tín:

+ Nhờ thầy cô giáo, người thân hoặc người có uy tín trong gia đình thuyết phục bố mẹ.

+ Nếu có thể, tìm hiểu và đưa ra các ví dụ về những người thành công trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo để thuyết phục bố mẹ.

- Tìm kiếm học bổng và hỗ trợ tài chính:

+ Tìm kiếm các chương trình học bổng hoặc quỹ hỗ trợ học tập trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

+ Nếu cần, tìm kiếm các công việc bán thời gian hoặc thực tập để trang trải một phần chi phí học tập và chứng minh khả năng của bản thân.

Câu 14

Vì muốn tiết kiệm tiền cho con trai đi học đại học nên bố của N đã bắt N là con gái nghỉ học đi làm phụ giúp gia đình nuôi em. Sau khi em trai tốt nghiệp đại học, để thực hiện ước mơ của mình, N đã tích cực ôn tập và thi đỗ vào một trường đại học, nhưng bố vẫn ngăn cản với lí do phải đi làm để tiết kiệm tiền cho gia đình.

a) Em hãy nhận xét hành vi của bố N.

b) Theo em, N nên làm gì để thực hiện quyền học tập của bản thân?

Lời giải chi tiết:

a) Nhận xét hành vi của bố N

Hành vi của bố N vi phạm quyền học tập của con gái: Theo quy định tại Điều 39 của Hiến pháp Việt Nam 2013 và Điều 16 của Luật Trẻ em 2016, mọi trẻ em có quyền được học tập và phát triển. Việc bắt con gái nghỉ học để đi làm, ngay cả khi mục đích là để tiết kiệm tiền cho con trai đi học đại học, là vi phạm quyền học tập của con gái.

b) Điều N cần làm để thực hiện quyền học tập của bản thân:

Bước 1: Thuyết phục bố: Nên trò chuyện với bố, giải thích về tầm quan trọng của việc học đối với tương lai của mình và gia đình. Có thể đưa ra các ví dụ về lợi ích của việc học đại học, bao gồm cơ hội việc làm tốt hơn và thu nhập cao hơn trong tương lai.

Bước 2: Tìm sự hỗ trợ: Nếu bố vẫn không đồng ý, N có thể nhờ sự hỗ trợ từ người thân, bạn bè, thầy cô giáo hoặc chính quyền địa phương để giúp thuyết phục bố.

Bước 3: Tìm kiếm học bổng và hỗ trợ tài chính: Nên tìm kiếm các chương trình học bổng và hỗ trợ tài chính từ nhà nước, tổ chức phi chính phủ hoặc các quỹ học bổng để giảm bớt gánh nặng tài chính cho gia đình.

Câu 15

Gia đình D chuyên kinh doanh các dịch vụ ăn uống. Do đó, lúc bận rộn, bố mẹ thường bắt D nghỉ học ở nhà phụ giúp các công việc của gia đình. Nếu D không đồng ý thì bố chửi mắng và đe doạ sẽ cho nghỉ học, không cho đến trường.

a) Em hãy nhận xét hành vi của bổ D.

b) Nếu là D, em sẽ làm gì để thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ học tập của bản thân theo quy định của pháp luật?

Lời giải chi tiết:

a) Nhận xét hành vi của bố D

Hành vi của bố D vi phạm quyền học tập của D: Bắt con nghỉ học để làm việc và đe doạ cho nghỉ học là vi phạm quyền học tập và phát triển của trẻ em theo Điều 39 của Hiến pháp và Điều 16 của Luật Trẻ em 2016.

b) Nếu là D, em sẽ:

Bước 1: Thuyết phục bố mẹ: D nên giải thích tầm quan trọng của việc học đối với tương lai và sự phát triển cá nhân. Nên nhấn mạnh rằng học tập sẽ giúp có cơ hội việc làm tốt hơn và thu nhập cao hơn.

Bước 2: Tìm sự hỗ trợ: Nếu bố mẹ vẫn không đồng ý, có thể nhờ sự giúp đỡ từ thầy cô giáo, bạn bè, hoặc chính quyền địa phương để thuyết phục bố mẹ.

Bước 3: Cam kết hỗ trợ gia đình: D có thể đề nghị một kế hoạch hợp lý để cân bằng giữa việc học và giúp đỡ gia đình, chẳng hạn như làm việc vào thời gian rảnh hoặc cuối tuần.

Câu 16

Dù S học rất giỏi và thi đỗ đại học nhưng bố mẹ của S lại không đồng ý cho S đi học đại học mà bắt con về làm ở xưởng cơ khí của gia đình. Vì phải làm công việc nặng nhọc nên sức khoẻ của S cũng bị ảnh hưởng. Vì vậy, S sinh ra chán này nên bỏ việc ở xưởng cơ khí và thường xuyên theo các bạn tụ tập ở quán game. Sai khi tiêu hết số tiền đã có, S đã cùng các bạn ăn trộm tài sản của người khác và h bắt giữ.

a) Theo em, hành vi của bố mẹ bạn S đã vi phạm những quyền nào của công dân b) Hành vi của bố mẹ bạn S đã để lại những hậu quả gì?

c) Nếu là S trong trường hợp này, em sẽ làm gì?

Lời giải chi tiết:

a) Hành vi của bố mẹ bạn S đã vi phạm những quyền của công dân sau:

- Vi phạm quyền học tập: Bố mẹ S đã vi phạm quyền học tập của S bằng cách ngăn cản S tiếp tục học đại học, điều này vi phạm Điều 39 của Hiến pháp Việt Nam 2013.

- Vi phạm quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp: Việc ép S làm việc tại xưởng cơ khí cũng vi phạm quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp của công dân.

b) Hành vi của bố mẹ bạn S đã để lại những hậu quả:

- Hậu quả về sức khỏe: S bị ảnh hưởng sức khỏe do phải làm công việc nặng nhọc.

- Hậu quả về tinh thần và hành vi: S sinh ra chán nản, bỏ việc, và cuối cùng vi phạm pháp luật bằng cách ăn trộm tài sản.

c) Nếu là S trong trường hợp này, em sẽ:

Bước 1: Thuyết phục bố mẹ: Giải thích tầm quan trọng của việc học và lợi ích lâu dài của việc học đại học đối với tương lai.

Bước 2: Tìm kiếm sự hỗ trợ: Nếu bố mẹ không đồng ý, S có thể tìm sự hỗ trợ từ thầy cô giáo, bạn bè, hoặc các tổ chức hỗ trợ học sinh, sinh viên.

Bước 3: Tìm kiếm học bổng và hỗ trợ tài chính: Tìm kiếm các chương trình học bổng hoặc hỗ trợ tài chính để giảm bớt gánh nặng kinh tế cho gia đình.

Câu 17

Gia đình V rất quan tâm và tạo mọi điều kiện cho con trong quá trình học tập. Tuy nhiên, V lại thường xuyên vi phạm nội quy của nhà trường, cụ thể là đánh nhau với bạn, nói bậy và chia sẻ những điều không đúng về nhà trường lên mạng xã hội. Mặc dù cô giáo chủ nhiệm đã nhắc nhở và thông báo cho gia đình nhưng V vẫn tiếp tục tái phạm. Do đó, nhà trường đã quyết định cho V tạm dừng học of thời hạn và thực hiện các biện pháp giáo dục khác theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

a) Em có đồng ý với những hành vi của V không? Vì sao?

b) Bài học rút ra cho bản thân em là gì?

Lời giải chi tiết:

a) Em không đồng ý: Hành vi của V vi phạm nội quy của nhà trường và không tôn trọng môi trường học tập. Việc đánh nhau, nói bậy và chia sẻ thông tin sai lệch về trường lên mạng xã hội là không chấp nhận được và có thể gây hại đến uy tín của nhà trường cũng như ảnh hưởng đến các bạn học khác.

b) Bài học rút ra cho bản thân em:

- Tôn trọng quy định: Cần tôn trọng quy định của nhà trường và môi trường học tập.

- Cư xử đúng mực: Cư xử đúng mực với bạn bè và thầy cô, tránh các hành vi bạo lực và ngôn từ không đúng mực.

- Ý thức về trách nhiệm cá nhân: Ý thức rõ về trách nhiệm cá nhân trong việc giữ gìn môi trường học tập và xây dựng hình ảnh cá nhân tốt.

Câu 18

Y là học sinh của một trường trung học phổ thông. Tuy hoàn cảnh gia đình còn nhiều khó khăn, nhưng Y vẫn luôn có nguyện vọng sau khi tốt nghiệp sẽ thi vào ngành đại học kinh tế. Biết được mong muốn của Y, một số bạn trong lớp có biểu hiện chế giễu và thưởng trêu chọc Y trong giờ học.

a) Em có đồng tình với hành vi của một số bạn trong lớp của Y không? Vì sao?

 b) Nếu là Y, em sẽ làm gì để bảo vệ quyền học tập của bản thân?

Lời giải chi tiết:

a) Em không đồng tình: Chế giễu và trêu chọc bạn về ước mơ học tập là hành vi không tôn trọng và gây tổn thương cho bạn. Mỗi người đều có quyền mơ ước và cố gắng đạt được mục tiêu của mình.

b) Nếu là Y, em sẽ bảo vệ quyền học tập của bản thân bằng cách:

Bước 1: Tự tin vào bản thân: Tự tin vào khả năng và mục tiêu của mình, không để những lời chế giễu làm mất động lực.

Bước 2: Tìm sự hỗ trợ: Nếu bị trêu chọc quá mức, nên tìm sự hỗ trợ từ thầy cô giáo, bạn bè hoặc gia đình.

Bước 3: Tiếp tục cố gắng: Tập trung vào việc học và cố gắng hết sức để đạt được mục tiêu đã đề ra.

Câu 19

Hãy sưu tầm và chia sẽ với các bạn về một tấm gương thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của công dân. Bài học rút ra cho em là gì?

Lời giải chi tiết:

Tấm gương thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của công dân

Ví dụ:

Nguyễn Ngọc Ký - Tấm gương vượt khó trong học tập.

Nguyễn Ngọc Ký bị liệt hai tay từ nhỏ nhưng ông đã không ngừng cố gắng học tập bằng cách dùng chân để viết. Ông trở thành một nhà giáo ưu tú và là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam.

Bài học rút ra:

- Kiên trì và nỗ lực: Sự kiên trì và nỗ lực không ngừng có thể giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn.

- Tận dụng mọi cơ hội: Luôn tận dụng mọi cơ hội để học tập và phát triển bản thân.

- Tự tin vào khả năng của mình: Dù có khó khăn thế nào, chúng ta cũng cần tin vào khả năng của bản thân và không ngừng phấn đấu để đạt được mục tiêu.