Lý thuyết Lipid - Khoa học tự nhiên 9 Kết nối tri thức

I. Lipid

Lipid là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không tan trong nước, nhưng tan được trong một số dung môi hữu cơ như: xăng, dầu hỏa,…

Một số loại lipid điển hình là chất béo, sáp

II. Chất béo

1. Khái niệm

Loại lipid được sử dụng phổ biến nhất trong cuộc sống hằng ngày là chất béo

Khi đun chất béo với nước, có mặt xúc tác acid hoặc enzyme lipase sẽ thu được glycerol và acid béo.

Acid béo là các acid hữu cơ có công thức chung R – COOH, với R thường là – C₁₅H₃₁, - C₁₇H₃₅, - C₁₇H₃₃, -C₁₇H₃₁,…

Vậy chất béo là các triester (loại ester chứa 3 nhóm – COO – trong phân tử) của glycerol và acid béo, có công thức cấu tạo thu gọn là (RCOO)₃C₃H₅. R có thể giống nhau hoặc khác nhau

2. Tính chất vật lí

Ở điều kiện thường, một số chất béo tồn tại ở trạng thái lỏng như dầu lạc, dầu hướng dương, dầu cá,… một số chất béo tồn tại ở trạng thái rắn như các loại mỡ động vật, bơ,…

Các chất béo nhẹ như nước, không tan trong nước và tan trong một số dung môi hữu cơ như benzene, xăng,…

3. Tính chất hóa học

Chất béo có thể bị thủy phân hoàn toàn trong môi trường kiềm. Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH (hoặc KOH), sản phẩm thu được là muối Na (hoặc K) của acid béo và glycerol

Ví dụ: 

4. Ứng dụng

Chất béo là một trong các thực phẩm thiết yếu của con người, được sử dụng dưới dạng dầu thực vật, mỡ động vật, bơ hoặc một số loại hạt

5. Sử dụng chất béo đúng cách để hạn chế béo phì

Chế độ ăn uống hợp lí, cần chọn thực phẩm có chất béo phù hợp, ưu tiên sử dụng các chất béo có nguồn gốc thực vật, chất béo giàu omega – 3, hạn chế sử dụng chất béo có nguồn gốc động vật, các loại vơ nhân tạo, các thức ăn có chứa chất béo đã qua chế biến ở nhiệt độ cao.

SƠ ĐỒ TƯ DUY