Giải Bài tập 5 trang 15 sách bài tập Ngữ văn 12 - kết nối tri thức

Câu 1

Xác định các ý chính, ý phụ trong văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

- Giới thiệu về cái chết đen:

+ Lan tràn ở châu Âu giữa thế kì XIV

+ Lây lan do loài bọ chét sống trên chuột đen

- Tác động của cái chết đen đến lịch sử nhân loại:

+ Người Mông Cổ phân tán và bị địa phương hóa mạnh.

+ Sự ra đời của nhà Đại Minh.

+ Sự nổi lên của chế độ Ốt-tô-man.

+ Sự phát triển của các cường quốc kinh tế Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp.

+ Sự phát triển của thương mại, phát kiến địa lí, chủ nghĩa thực dân,…

+ Sự thất bại của nước Anh, sự hưng thịnh của nước Pháp.

Câu 2

Các dữ liệu nào đã được sử dụng để làm rõ vai trò của “cái chết đen” trong lịch sử?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Các dữ liệu lịch sử đã được tác giả sử dụng để làm rõ vai trò của cái chết đen trong lịch sử: sự tác động của bệnh dịch tới sự ra đời của nhà Đại Minh, sự nổi lên của đế chế Ốt-tô-man, sự phát triển của các cường quốc kinh tế, sự phát triển của thương mại quốc tế, sự ra đời của chủ nghĩa thực dân, sự thất bại của nước Anh và sự hưng thịnh của nước Pháp,...

Câu 3

Các thông tin trong văn bản được tổ chức theo trình tự nào? Tác dụng của cách tổ chức đó là gì?

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức về cách tổ chức thông tin trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Các thông tin trong văn bản được tổ chức theo trật tự thời gian và trật tự nhân quả, trong đó, đại dịch cái chết đen được đặt trong một chuỗi tuyến tính và nhân quả của các sự kiện mang tính chất trọng đại của nhân loại. Cách tổ chức này làm nổi bật những hệ quả và tác động to lớn của cái chết đen, mặt khác thể hiện một khám phá và kiến giải bất ngờ, thú vị về những sự kiện lịch sử: lịch sử không phải chỉ được thúc đẩy bởi những cuộc chiến tranh và cách mạng, những học thuyết và lí tưởng lớn lao, những cá nhân xuất chúng, mà có rất nhiều những yếu tố nhỏ bé, tưởng như vô hình cũng tham gia vào hành trình kiến tạo lịch sử.

Câu 4

So sánh cách diễn giải về lịch sử của tác giả với cách diễn giải lịch sử của Mác Kơ-len-xki (Mark Kurlansky) trong văn bản Đời muối.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ 2 văn bản, chú ý các diễn giải về lịch sử trong hai văn bản 

Lời giải chi tiết:

Cả hai văn bản đều có điểm chung là mang lại một góc nhìn mới về lịch sử: nhìn lịch sử qua lăng kính của những thứ nhỏ bé, tầm thường, vốn chìm khuất và thường bị bỏ qua bởi các sử gia như muối, vi khuẩn, bệnh dịch.

Từ lăng kính này, các tác giả có thể mô tả, phần kì, diễn giải lịch sử nhân loại theo một cách khác, phát hiện ra những quy luật khác của lịch sử, cho thấy tính chất bề bộn, phức tạp, đa chiều kích, khả năng tương tác và liên kết bất ngờ của những sự kiện tưởng chừng như ngẫu nhiên, không có mối dây liên hệ.

Cái nhìn mới mẻ này về lịch sử không chỉ tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn và thú vị của văn bản, mà còn gợi mở một cách nhìn khác, nghĩ khác về lịch sử cũng như về chính đời sống hiện tại.

Câu 5

Văn bản này được công bố trong bối cảnh cả thế giới đang đối mặt với đại dịch Covid-19. Đặt trong bối cảnh đó, theo bạn, văn bản có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản và liên hệ với thực tiễn 

Lời giải chi tiết:

Qua việc phát hiện ra sự tương tác của đại dịch cái chết đen đối với lịch sử của nhân loại, tác giả gợi ra những suy tư nơi người đọc về thực tại cũng như về vai trò và quyền năng của con người trong việc kiến tạo thực tại. Các sử gia truyền thống thường cho rằng con người là nhân vật trung tâm của “sân khấu lịch sử” và diễn giải mọi sự kiện lịch sử dựa trên những phát hiện, động cơ, nhận thức của con người. Nhưng bằng cách nêu vai trò của đại dịch trong lịch sử, tác giả chỉ ra sự tác động của những yếu tố phi nhân, sự tham gia của cái ngẫu nhiên trong việc kiến tạo thực tại của chúng ta, cái đã làm chệch hướng các động cơ, ý đồ, các thế lực mạnh mẽ của nhân loại. Kiến giải này về lịch sử đã chất vấn tư tưởng nhân loại trung tâmn luận (lấy con người làm trung tâm) vốn đã trở thành một định kiến phổ biến trong tâm thức nhân loại và gợi mở, cảnh báo về tác động của những yếu tố phi nhân như thiên tai, dịch bệnh, vi trùng,... đối với đời sống con người. Trong đời sống đương đại, khi hành tinh đang có nguy cơ bị tàn phá bởi sự tham lam và ngạo mạn vô hạn của con người, thì sự chất vấn và cảnh báo này là cần thiết, để ta có thể suy tư nhiều hơn đến hệ sinh thái xung quanh mình.