Giải Mục 1. Nhật Bản sau chiến tranh thế giưới thứ hai (1945 – 1973) - Chuyên đề học tập Lịch sử 12 Chân trời sáng tạo

Câu 1

a.Thời kì Nhật Bản bị quân Đồng minh chiếm đóng (1945 – 1952)  (trang 23, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

Nêu những chuyển biến về chính trị, kinh tế, xã hội của Nhật Bản trong thời kì bị chiếm đóng (1945- 1952).

Lời giải chi tiết:

    - Bộ Chỉ huy tối cao các lực lượng Đồng minh – Supreme Command of the Allied Powers (SCAP) đã thi hành một số biện pháp “phi quân sự hoá” và thực hiện “dân chủ hoá” Nhật Bản.

    - SCAP tiến hành giải tán lực lượng vũ trang của Nhật Bản, xét xử tội phạm chiến tranh, thực hiện dân chủ hoá xã hội Nhật Bản, tiến hành cuộc Tổng tuyển cử bầu Nghị viện mới ngày 10- 4- 1946 và quan trọng nhất là ban hành Hiến pháp 1946.

Những chuyển biến về kinh tế, xã hội:  SCAP cũng tuyên bố thực hiện các chính sách cải cách về kinh tế ở Nhật Bản, tạo nên những chuyển biển quan trọng về kinh tế, xã hội:

    - Trong hơn sáu năm bị chiếm đóng, Nhật Bản đã thực hiện hàng loạt cải cách trên các lĩnh vực an ninh- chính trị, kinh tế, văn hoá, giáo dục và có những bước chuyển đổi quan trọng sang một xã hội dân chủ, một nền kinh tế mới hoạt động theo mô hình Mỹ. 

    - Đồng thời, với việc kí kết Hiệp ước Hòa Bình và Hiệp ước An ninh Mỹ – Nhật Bản năm 1951, Nhật Bản trở thành đồng minh chiến lược về kinh tế và quân sự của Mỹ ở châu Á. 

    - Tuy nhiên, những ảnh hưởng của mô hình Mỹ cũng giảm dần sau khi thời kì chiếm đóng kết thúc vào năm 1952.

Câu 2

b) Thời kì tăng trưởng cao về kinh tế (1952 – 1973)  (trang 25, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  - Giải thích nguyên nhân phát triển thần kỳ của nền kinh tế Nhật Bản.

  - Phân tích những chính về tình hình chính trị, xã hội của Nhật Bản trong giai đoạn 1952- 1973. 

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân phát triển thần kì của nền kinh tế Nhật Bản:

    - Thứ nhất, sự quyết tâm và tinh thần tự lực, tự cường của nhân dân Nhật Bản.

    - Thứ hai, chính sách quản lí có hiệu quả của Chính phủ Nhật Bản và vai trò dẫn dắt của các nhà lãnh đạo.

    - Thứ ba, quá trình dân chủ hoá cùng với việc xây dựng nền kinh tế thị trường tự do theo mô hình Mỹ đã thúc đẩy kinh tế phát triển. Đồng thời, các công ty Nhật Bản có tầm nhìn xa, quản lí hiệu quả, ...

    - Thứ tư, Nhật Bản luôn áp dụng các thành tựu khoa học – kĩ thuật hiện đại nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng và hạ giá thành sản phẩm.

    - Thứ năm, chi phí quốc phòng của Nhật Bản thấp. Nhật Bản tập trung vào việc tái cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng xuất khẩu.

    - Thứ sáu, Nhật Bản đã tận dụng tốt các yếu tố bên ngoài để phát triển như: nguồn viện trợ của Mỹ, nguồn thu đến từ các đơn đặt hàng của Mỹ cho cuộc chiến tranh ở Triều Tiên (1950- 1953) và Việt Nam (1954- 1975),...

Những chính về tình hình chính trị, xã hội của Nhật Bản trong giai đoạn 1952- 1973

    - Về chính trị, từ năm 1955, Đảng Dân chủ và Đảng Tự do kết hợp thành Đảng Dân chủ Tự do (LDP), liên tục cầm quyền, mở ra thời kì mới cho nền chính trị Nhật Bản. 

    - Về đối ngoại:

          + Nhật Bản chủ trương liên minh chặt chẽ với Mỹ. Hiệp ước An ninh Mỹ- Nhật Bản kí năm 1951 nhằm đảm bảo an ninh cho Nhật Bản, tạo nền tảng quan hệ giữa hai nước. 

          + Nhật Bản xây dựng chính sách đối ngoại chủ động, đa dạng. 

    - Về xã hội: 

          + Giáo dục, y tế và nâng cao mức sống, chất lượng cuộc sống của người dân Nhật Bản ngày càng được cải thiện.

          + Dân số tăng trưởng nhanh, tuổi thọ tăng lên đáng kể. Đầu những năm 1970, Nhật Bản trở thành nước có trình độ dân trí cao.

    - Về kinh tế:

          +Từ năm 1952 đến năm 1973 là giai đoạn phát triển ngoạn mục của Nhật Bản. Với sự tăng trưởng mạnh mẽ về kinh tế, sự ổn định về chính trị và sự phát triển mọi mặt của xã hội, Nhật Bản đã vươn lên địa vị cường quốc kinh tế.

          + Tuy nhiên, Nhật Bản cũng phải đối diện với nhiều thách thức về vấn đề thiếu tài nguyên, ô nhiễm môi trường, khoảng cách về mức sống, xung đột quyền lợi,...