Bài 5. Cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn SBT Lịch sử và Địa lí 8 kết nối tri thức

Phần A Bài tập 1

Trả lời Bài tập 1 trang 23 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Hãy xác định chỉ một phương án đúng.

1.1 Biểu hiện nào sau đây thể hiện sự khủng hoảng của nhà Lê ở đầu thế kỉ XVI?

A. Sự tranh chấp giữa các phe phái phong kiến diễn ra quyết liệt.

B. Các cuộc khởi nghĩa nông dân đã lật đổ nhà Lê.

C. Xung đột Nam - Bắc triều diễn ra trong nhiều năm.

D. Xung đột Trịnh - Nguyễn dẫn đến chia cắt đất nước.

Lời giải:

Chọn đáp án A

1.2 Đầu thế kỉ XVI, nhà Lê càng thêm suy yếu vì

A. xung đột Nam - Bắc triều diễn ra trong nhiều năm.

B. các cuộc khởi nghĩa nông dân liên tiếp nổ ra.

C. tình trạng chia cắt đất nước.

D. nền kinh tế kém phát triển.

Lời giải:

Chọn đáp án B

1.3 Sự kiện nào sau đây đánh dấu sự ra đời của Vương triều Mạc?

A. Mạc Đăng Dung thâu tóm mọi quyền hành.

B. Mạc Đăng Dung được phong là An Hưng Vương.

C. Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi.

D. Mạc Đăng Dung tiêu diệt các thế lực đối địch.

Lời giải:

Chọn đáp án C

1.4 Cuộc xung đột Nam - Bắc triều bùng nổ là do

A. mâu thuẫn giữa nhân dân và Triều Lê.

B. mâu thuẫn giữa nhân dân và Triều Mạc.

C. mâu thuẫn giữa Nguyễn Kim và các võ quan.

D. mâu thuẫn giữa Nam - Bắc triều.

Lời giải:

Chọn đáp án D

1.5 Hệ quả lớn nhất của xung đột Nam - Bắc triều là

A. đất nước bị chia cắt.

B. một vùng rộng lớn bị biến thành chiến trường.

C. sản xuất bị đình trệ.

D. đời sống nhân dân đói khổ.

Lời giải:

Chọn đáp án A

1.6 Cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn bùng nổ là do mâu thuẫn gay gắt giữa các thế lực nào?

A. Trịnh Kiểm và Nguyễn Kim.

B. Trịnh Kiểm và các con của Nguyễn Kim.

C. Các thế lực phong kiến và nhân dân.

D. Hai dòng họ Trịnh, Nguyễn.

Lời giải:

Chọn đáp án D

1.7 Hệ quả lớn nhất của cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn là

A. đất nước bị chia cắt thành Đàng Trong - Đàng Ngoài.

B. hai bên trải qua bảy lần giao chiến.

C. hình thành cục diện vua Lê - chúa Trịnh.

D. hình thành cục diện chúa Nguyễn - chúa Trịnh.

Lời giải:

Chọn đáp án A

1.8 Ý nào không phải là hệ quả chung của các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và xung đột Trịnh - Nguyễn?

A. Đất nước bị chia cắt.

B. Nhân dân đói khổ.

C. Kinh tế bị đình trệ.

D. Vùng đất phía Nam được khai phá.

Lời giải:

Chọn đáp án D

1.9 Điểm khác biệt trong hệ quả của cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn so với cuộc xung đột Nam - Bắc triều là gì?

A. Hình thành cục diện vua Lê - chúa Trịnh, chúa Nguyễn.

B. Nhân dân đói khổ, khốn cùng vì đi phu, đi lính.

C. Đồng ruộng, xóm làng bị tàn phá.

D. Giao thương giữa các vùng bị ngăn trở do đất nước bị chia cắt.

Lời giải:

Chọn đáp án A

Phần A Bài tập 2

Trả lời Bài tập 2 trang 25 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Hãy ghép ô thông tin ở bên trái với ô bên phải sao cho phù hợp với nguyên nhân, hệ quả của các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn.

Lời giải chi tiết:

Ghép các thông tin theo thứ tự sau:

1 - G, C, I;

2 - H, A, B, D.

Phần A Bài tập 3

Trả lời Bài tập 3 trang 25 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Hãy tìm các từ hoặc cụm từ thích hợp để hoàn thành các đoạn dữ liệu dưới đây.

1. Cuộc xung đột ... (1)... diễn ra trong gần ...(2)... năm (1533 - 1592). Cuối cùng, ...(3)... chiếm được Thăng Long (Đông Kinh), nhà Mạc chạy lên ...(4)..., xung đột chấm dứt. Hậu quả là đất nước ...(5)..., trao đổi buôn bán giữa các vùng ...(6)..., đời sống nhân dân ...(7)...

2. Cuộc xung đột ... (8)... diễn ra trong gần nửa thế kỉ (...(9)....). Toàn bộ vùng đất ...(10)... ngày nay trở thành chiến trường ác liệt. Cuối cùng, hai bên lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm ranh giới, phân chia đất nước thành ...(11)... Tình trạng đó kéo dài ảnh hưởng đến ...(12)... của quốc gia - dân tộc.

Lời giải chi tiết:

cùng, Nam triều chiếm được Thăng Long (Đông Kinh), nhà Mạc chạy lên Cao Bằng, xung đột chấm dứt. Hậu quả là đất nước bị chia cắt, trao đổi buôn bán giữa các vùng gặp nhiều khó khăn, đời sống nhân dân khốn cùng.

2. Cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn diễn ra trong gần nửa thế kỉ 1627 – 1672. Toàn bộ vùng đất Quảng Bình, Hà Tĩnh ngày nay trở thành chiến trường ác liệt. Cuối cùng, hai bên lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm ranh giới, phân chia đất nước thành Đàng Ngoài và Đàng Trong. Tình trạng đó kéo dài ảnh hưởng đến sự phát triển chung của quốc gia - dân tộc.

Phần B Bài tập 1

Trả lời Bài tập 1 trang 26 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Đọc đoạn tư liệu dưới đây, em hãy cho biết tình trạng xung đột giữa các thể lực phong kiến Trịnh, Nguyễn đưa đến những tác động gì? Nêu dẫn chứng qua tư liệu.

Tư liệu. Bất mãn với những chính sách cai trị của chính quyền và chạy khỏi cuộc nội chiến tàn khốc Nam - Bắc triều, từ thế kỉ XVI, những đợt di dân từ Bắc vào vùng Thuận - Quảng đã diễn ra nhanh và mạnh hơn trước. Hai thế kỉ kế tiếp, những làn sóng di cư ồ ạt từ Đàng Ngoài và Bắc Đàng Trong, hoặc tự phát, hoặc dưới sự tổ chức của chính quyền chúa Nguyễn, đã đưa người Việt tới khai phá vùng đồng bằng Nam Trung Bộ và Nam Bộ.”

(Theo Phạm Đức Anh, Mô hình tổ chức nhà nước ở Việt Nam thế kỉ X - XIX, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2015, tr. 133)

Lời giải chi tiết:

- Tác động mang tính tích cực: đẩy mạnh quá trình khai khẩn vùng đất Đàng Trong.

- Dẫn chứng:

+ Những đợt di dân từ Bắc vào vùng Thuận - Quảng đã diễn ra nhanh và mạnh hơn trước.

+ Làn sóng di cư từ Đàng Ngoài và Bắc Đàng Trong đã đưa người Việt tới khai phá vùng Nam Trung Bộ và Nam Bộ.

Phần B Bài tập 2

Trả lời Bài tập 2 trang 26 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Hãy hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn.

Lời giải chi tiết:

Phần B Bài tập 3

Trả lời Bài tập 3 trang 26 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Em có đồng ý với ý kiến: Thế kỉ XVI - XVII trong lịch sử dân tộc là hai thế kỉ của xung đột và chia cắt đất nước? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

- Đồng ý với ý kiến: Thế kỉ XVI - XVII trong lịch sử dân tộc là hai thế kỉ của xung đột và chia cắt đất nước.

- Vì, ở Đại Việt, trong thế kỉ XVI – XVII đã diễn ra các cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn. Các cuộc xung đột này đã để lại nhiều hệ quả nghiêm trọng, như:

+ Đất nước bị chia cắt trong một thời gian dài.

+ Làng mạc bị tàn phá; sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp bị đình trệ; trao đổi buôn bán giữa các vùng gặp nhiều khó khăn.

+ Đời sống nhân dân khốn cùng vì: nạn đói, bị bắt đi lính, đi phu, nhiều gia đình li tán.

Phần B Bài tập 4

Trả lời Bài tập 4 trang 26 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

Vì sao có sự khác nhau về cục diện chính quyền ở Đại Việt thế kỉ XVII: ở Đàng Ngoài hình thành cục diện “vua Lê - chúa Trịnh”, còn ở Đàng Trong do các chúa Nguyễn cai quản?

Lời giải chi tiết:

- Cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn đã dẫn tới tình trạng chia cắt đất nước, hình thành cục diện “vua Lê - chúa Trịnh” ở Đàng Ngoài (vua chỉ là bù nhìn, quyền hành thuộc về phủ chúa), còn ở Đàng Trong do các chúa Nguyễn cai quản.

Phần B Bài tập 5

Trả lời Bài tập 5 trang 26 Bài 5 SBT Lịch sử 8 Kết nối tri thức

“Khôn ngoan qua được Thanh Hà

Dẫu rằng có cánh khó qua Luỹ Thầy”

Hai câu thơ trên cho em biết Luỹ Thầy có vai trò như thế nào trong thế kỉ XVII? Hãy chia sẻ thêm những hiểu biết của em về công trình này.

Lời giải chi tiết:

- Lũy Thầy (hay luỹ Đào Duy Từ - gọi theo tên của nhà quân sự tài ba đã chỉ huy xây dựng) là thành luỹ được xây dựng kiên cố, giúp chúa Nguyễn chống lại các cuộc tấn công của chúa Trịnh.

- Hiện nay, một phần dấu vết còn lại ở Luỹ Thầy (Quảng Bình) là minh chứng cho một thời kì lịch sử của dân tộc. Dưới chân luỹ sát cửa sông Nhật Lệ còn một tấm bia khắc dòng chữ: “Nơi đây đã từng diễn ra các cuộc giao tranh quyết liệt giữa hai thế lực phong kiến Trịnh - Nguyễn trong gần 50 năm của cuộc nội chiến”. HS có thể tìm hiểu thêm qua internet để biết về tình trạng hiện tại của di tích này.