Bài 11. Tơ - Cao su - Keo dán tổng hợp trang 59, 60, 61 Hóa 12 Chân trời sáng tạo

CH tr 59

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 59 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Năm 1839, khi trộn cao su thiên nhiên với lưu huỳnh để cải thiện các tính năng của cao su, Charles Goodyear vô tình đánh rơi hỗn hợp này vào bếp đang nóng, ông ngạc nhiên thấy rằng hỗn hợp tạo thành trở nên cứng nhưng linh động. Tiếp tục nghiên cứu quá trình đun nóng cao su với lưu huỳnh và ông gọi đây là quá trình lưu hoá cao su. Cao su là gì? Cao su có những đặc tính nào? Bản chất của quá trình lưu hoá cao su là gì?

Phương pháp giải:

Nêu khái niệm, tính chất của cao su. Nêu bản chất của quá trình lưu hóa cao su.

Lời giải chi tiết:

- Cao su là loại vật liệu polymer có tính đàn hồi.

- Cao su có khả năng bị biến dạng khi chịu tác dụng của lực bên ngoài và trở lại trạng thái ban đầu khi lực dừng tác dụng.

- Lưu hoá cao su là quá trình xử lí cao su với lưu huỳnh, tạo ra các cầu nối disulfide giữa các phần tử polyisoprene tạo thành polymer có cấu tạo mạng không gian.

CH tr 60 LT1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 60 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Tơ tự nhiên có nguồn gốc từ đâu?

Phương pháp giải:

Nêu nguồn gốc của các loại tơ tự nhiên thường gặp bao gồm bông, len và tơ tằm.

Lời giải chi tiết:

Những loại tơ tự nhiên quan trọng gồm: sợi bông, tơ tằm và sợi len:

- Sợi bông lấy từ quả bông.

- Tơ tằm lấy từ kén của con tằm.

- Len lấy từ lông động vật như cừu, dê, thỏ.

CH tr 60 VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 60 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Tơ tằm cấu tạo gồm 2 loại protein chính: sericin và fibroin. Tại sao không nên sử dụng xà phòng có độ pH cao để giặt quần áo bằng tơ tằm?

Phương pháp giải:

Protein bị thủy phân bởi các base.

Lời giải chi tiết:

Tơ tằm được cấu tạo bởi protein, khi sử dụng xà phòng có độ pH cao (môi trường base), protein trong tơ tằm bị thủy phân, làm quần áo mau hỏng. Do đó ta không nên sử dụng xà phòng có độ pH cao để giặt quần áo bằng tơ tằm.

CH tr 60 TL

Trả lời câu hỏi Thảo luận trang 60 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Tại sao tơ nylon-6,6 kém bền với acid và kiềm?

Phương pháp giải:

Tơ nylon-6,6 thuộc loại polyamide, được điều chế từ adipic acid và hexamethylenediamine. Tơ nylon-6,6 có tính dai, mềm mại, óng mượt nhưng kém bền với acid và kiềm.

Lời giải chi tiết:

- Công thức của nylon-6,6:

- Tơ nylon-6,6 có liên kết peptide (-CO-NH-) trong phân tử, liên kết peptide phản ứng được với cả acid và kiềm, nên tơ nylon-6,6 kém bền với acid và kiềm.

CH tr 60 LT2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 60 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Tơ nitron được điều chế từ acrylonitrile (CH₂=CH-CN). Cho biết công thức của tơ nitron.

Phương pháp giải:

Tơ nitron được điều chế từ phản ứng trùng hợp acrylonitrile (CH₂=CH-CN).

Lời giải chi tiết:

Công thức của tơ nitron:

CH tr 61 LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 61 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Liệt kê các lĩnh vực ứng dụng của vật liệu cao su.

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế.

Lời giải chi tiết:

Các lĩnh vực sử dụng vật liệu cao su:

- Quân sự: vật liệu làm thùng chứa nhiên liệu máy bay quân sự, túi khí nâng hạ, xuồng cao su, xuồng cứu sinh cho cứu hộ cứu nạn,…

- Y tế: găng tay cao su, nút cao su,…

- Giao thông: Cao su chống va, gờ giảm tốc cao su, cao su chặn lùi xe,…

- Xây dựng: Gối cầu cao su, khe co giãn cầu đường,…

- Thủy lợi – thủy điện: Phớt cao su, Gioăng Đệm Cao Su, Gioăng Cao su P (Zoăng củ tỏi),…

- Công nghiệp: Cao su cửa kính, Thảm cao su, cao su khắc dấu, cao su chịu nhiệt,…

CH tr 61 VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 61 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Cây cao su là cây công nghiệp chủ đạo của nước ta. Em hãy tìm hiểu và cho biết sản lượng cao su của nước ta hiện nay khoảng bao nhiêu? Cao su được trồng nhiều ở các tỉnh nào nước ta và loại cây này phù hợp với loại đất nào?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, tìm hiểu từ internet, sản lượng sẽ khác theo từng năm.

Lời giải chi tiết:

- Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2023, diện tích cây cao su trên cả nước đạt 910,2 nghìn ha; sản lượng mủ cao su khô khai thác đạt 1,29 triệu tấn.

- Cao su được trồng nhiều ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ như Bình Phước, Bình Dương, Tây Ninh, Vũng Tàu.

- Cây sao su phù hợp với đất đỏ bazan và đất xám.

CH tr 62 LT1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 62 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Chloroprene là chất có công thức CH₂=C(Cl)-CH=CH₂. Hãy viết phương trình phản ứng điều chế cao su chloroprene từ chloroprene.

Phương pháp giải:

Viết phản ứng trùng hợp chloroprene.

Lời giải chi tiết:

CH tr 62 LT2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 62 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Viết phương trình phản ứng điều chế cao su buna-N từ buta-1,3-diene và acrylonitrile (CH₂=CH-CN).

Phương pháp giải:

Cao su buna-N được điều chế từ phản ứng đồng trùng hợp buta-1,3-diene và acrylonitrile.

Lời giải chi tiết:

CH tr 63 LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 63 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Kể tên thương mại một số loại keo dán thường gặp.

Phương pháp giải:

Keo dán tổng hợp thông dụng gồm keo dán epoxy, keo dán urea-formaldehyde, nhựa vá săm.

Lời giải chi tiết:

Các loại keo dán thường gặp: keo 502, keo con chó, nhựa vá săm 3M, keo sữa, keo epoxy 3M, keo dán gỗ UF,…

CH tr 63 BT1

Trả lời câu hỏi Bài tập 1 trang 63 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Loại vật liệu nào sau đầy không phải là tơ tự nhiên?

A. Len.                                                                B. Tơ cellulose acetate.

C. Bông.                                                              D. Tơ tằm.

Phương pháp giải:

Tơ thường được phân loại dựa vào nguồn gốc và quy trình chế tạo: tơ tự nhiên, tơ tổng hợp và tơ bán tổng hợp.

Lời giải chi tiết:

Len, bông, tơ tằm là tơ tự nhiên, tơ cellulose acetate là tơ bán tổng hợp.

→ Chọn B.

CH tr 63 BT2

Trả lời câu hỏi Bài tập 2 trang 63 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Cần bao nhiêu tấn acrylonytrile để điểu chế 1 tấn tơ nitron? Biết hiệu suất của phản ứng trùng hợp là 65%.

Phương pháp giải:

Sử dụng công thức:

\({\rm{H\%  }} = {\rm{ }}{{\rm{H}}_{\rm{1}}}{\rm{ \times  }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{  \times  }}{{\rm{H}}_{\rm{3}}}\)

Với chất phản ứng: \({{\rm{m}}_{{\rm{(TT)}}}} = {{\rm{m}}_{{\rm{(LT)}}}} \times \frac{{{\rm{100\% }}}}{{{\rm{H\% }}}}\)

Lời giải chi tiết:

Theo định luật bảo toàn khối lượng: m_{acrylonytrile} = m_{tơ nitron} =  1 (tấn)

Þ Khối lượng thực tết cần dùng để điểu chế 1 tấn tơ nitron: \(1 \times \frac{{100\% }}{{65\% }} \approx 1,54\)(tấn)

CH tr 63 BT3

Trả lời câu hỏi Bài tập 3 trang 63 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Hãy tìm hiểu quy trình khai thác và chế biến cao su thiên nhiên.

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, tìm hiểu từ internet.

Lời giải chi tiết:

Quy trình khai thác và chế biến cao su thiên nhiên:

- Khai thác mủ: Dùng dao gọt vỏ cây để nhựa cao su chảy ra. Nhựa được thu vào các thùng, bình nhựa. (Có thể bán luôn mủ cao su vừa khai thác).

- Lên men mủ cao su: Nhựa được cho vào bể lên men trong vòng 3-5 ngày để đông đặc.

- Phơi khô mủ cao su: Sau khi lên men xong, nông dân phơi khô mủ cao su ngoài trời trong vòng 1-2 tuần.

- Bán mủ cao su: Sản phẩm được bán cho các đại lý cao su hoặc nhà máy chế biến.

CH tr 63 BT4

Trả lời câu hỏi Bài tập 4 trang 63 SGK Hóa 12 Chân trời sáng tạo

Len thường để sản xuất các loại áo len giữ ấm vào mùa đông. Đặc biệt, một số loại áo làm bằng lông cừu rất ấm và có giá thành cao. Nêu các điểm cần chú ý khi giặt quần áo làm bằng len.

Phương pháp giải:

Len là polypeptide chứa các amino acid, được lấy từ lông động vật như cừu, dê, thỏ. Sợi len mềm mịn, bền và cách nhiệt tốt. Len được sử dụng rộng rãi để may quần áo ấm, chàn, mũ, thảm.

Lời giải chi tiết:

Các điểm cần chú ý khi giặt quần áo làm bằng len:

- Len được làm từ lông động vật, thành phần chính là protein, do đó dễ bị thủy phân trong môi trường kiềm nên ta không sử dụng bột giặt có pH quá cao.

- Giặt với nước có nhiệt độ thấp (không quá 30 ^oC).

- Nhiệt độ cao từ chế độ sấy sẽ làm co rút sợi len. Do đó, nên hạn chế sấy đồ len.

Lý thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết Tơ - Cao su - Keo dán tổng hợp - Hóa 12 Chân trời sáng tạo