Giải Khám phá trang 41 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Khám phá 1a Câu 1

Trả lời câu hỏi trang 41 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Em có đồng tình với câu trả lời của A không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

Em đồng tình với câu trả lời của A vì pháp luật hình sự là hệ thống quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành xác định những hành vi nguy hiểm cho xã hội, bị coi là tội phạm và quy định trách nhiệm đối với chủ thể thực hiện tội phạm.

Khám phá 1a Câu 2

Trả lời câu hỏi trang 41 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Theo em, pháp luật hình sự quy định về vấn đề gì?.

Lời giải chi tiết:

Theo em, pháp luật hình sự quy định về những hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm và quy định các hình phạt có thể áp dụng đối với người phạm tội.

Khám phá 1b Câu 1

Trả lời câu hỏi trang 41 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, tình huống sau và trả lời câu hỏi.

Thông tin. Chỉ người nào phạm một tội đã được Bộ luật Hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự (Trích khoản 1 Điều 2 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Tình huống. Hiện nay, tại nơi ở của A (học sinh lớp 9) đang trong tháng cao điểm tuyên truyền phòng chống tội phạm. Tuy nhiên, có những từ ngữ mà A không hiểu rõ. Cạnh nhà A có anh B đang học lớp 10 nên A đã hỏi anh B:

- Anh, anh có biết gì về tội phạm và hình phạt không?

Anh B trả lời:

- Ở trường Cô giáo dạy tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện, có lỗi xâm hại đến những quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ và phải chịu hình phạt. Còn hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất mà Nhà nước áp dụng đối với người hoặc pháp nhân thương mại phạm tội nhằm tước bỏ quyền, lợi ích hợp pháp của người, pháp nhân thương mại đó.

A hỏi thêm:

- Vậy thì có phải cứ phạm tội là bị đi tù phải không anh?

Anh B cười đáp:

- Không đâu em. Muốn bị coi là tội phạm thì hành vi đấy phải là hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi, trái pháp luật hình sự và phải chịu hình phạt. Ngoài ra, người phạm tội còn phải có năng lực trách nhiệm hình sự nữa đấy.

A liền hỏi thêm:

- Vậy là tội phạm nào cũng như nhau hả anh?

Anh B trả lời:

- Không phải mọi tội phạm đều như nhau, mà chia ra thành các mức độ ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.

Sau khi được anh B giải thích, A đã hiểu về tội phạm và hình phạt.

Theo em, người bị coi là tội phạm hình sự cần có những dấu hiệu vi phạm pháp luật như thế nào?.

Lời giải chi tiết:

Người bị coi là tội phạm hình sự cần có những dấu hiệu vi phạm pháp luật sau:

+ Hành vi nguy hiểm cho xã hội

+ Xâm phạm đến các quan hệ xã hội được Luật Hình sự bảo vệ

+ Phải bị xử lí hình sự

+ Do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý.

Khám phá 1b Câu 2

Trả lời câu hỏi trang 41 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

: Em hãy đọc các thông tin, tình huống sau và trả lời câu hỏi.

Thông tin. Chỉ người nào phạm một tội đã được Bộ luật Hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự (Trích khoản 1 Điều 2 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Tình huống. Hiện nay, tại nơi ở của A (học sinh lớp 9) đang trong tháng cao điểm tuyên truyền phòng chống tội phạm. Tuy nhiên, có những từ ngữ mà A không hiểu rõ. Cạnh nhà A có anh B đang học lớp 10 nên A đã hỏi anh B:

- Anh, anh có biết gì về tội phạm và hình phạt không?

Anh B trả lời:

- Ở trường Cô giáo dạy tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện, có lỗi xâm hại đến những quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ và phải chịu hình phạt. Còn hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất mà Nhà nước áp dụng đối với người hoặc pháp nhân thương mại phạm tội nhằm tước bỏ quyền, lợi ích hợp pháp của người, pháp nhân thương mại đó.

A hỏi thêm:

- Vậy thì có phải cứ phạm tội là bị đi tù phải không anh?

Anh B cười đáp:

- Không đâu em. Muốn bị coi là tội phạm thì hành vi đấy phải là hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi, trái pháp luật hình sự và phải chịu hình phạt. Ngoài ra, người phạm tội còn phải có năng lực trách nhiệm hình sự nữa đấy.

A liền hỏi thêm:

- Vậy là tội phạm nào cũng như nhau hả anh?

Anh B trả lời:

- Không phải mọi tội phạm đều như nhau, mà chia ra thành các mức độ ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng.

Sau khi được anh B giải thích, A đã hiểu về tội phạm và hình phạt.

Tội phạm được chia thành mấy loại?

Lời giải chi tiết:

Tội phạm được chia thành 4 loại:

+ Tội phạm ít nghiêm trọng

+ Tội phạm nghiêm trọng

+ Tôi phạm rất nghiêm trọng

+ Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng

Khám phá 1b Câu 3

Trả lời câu hỏi trang 42 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

M và K có phải chịu trách nhiệm hình sự không? Vì sao?.

Lời giải chi tiết:

+ M không phải chịu trách nhiệm hình sự vì M mắc bệnh tâm thần, không có năng lực trách nhiệm hình sự.

+ K phải chịu trách nhiệm hình sự vì K đã 20 tuổi, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Hơn nữa, hành vi của K là hành vi cố ý gây thương tích cho người khác khiến họ bị 31% thương tật.

Khám phá 1b Câu 4

Trả lời câu hỏi trang 42 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

Theo em, dựa vào đâu để xác định năng lực trách nhiệm hình sự?

Lời giải chi tiết:

Theo em, để xác định năng lực trách nhiệm hình sự cần dựa vào độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi của người thực hiện hành vi.

Khám phá 1b Câu 5

Trả lời câu hỏi trang 43 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.

Trường hợp. Anh Q, 25 tuổi, bị công an huyện N bắt quả tăng tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy cùng một số thanh niên khác. Tòa án huyện N đã tuyên phạt bị cáo 2 năm tù, căn cứ theo Điều luật 255 Bộ Luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Cho biết vì sao Q bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Lời giải chi tiết:

Q bị truy cứu trách nhiệm hình sự vì:

+ Q đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật: tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

+ Q đã đủ tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự.

Khám phá 1b Câu 6

Trả lời câu hỏi trang 43 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy nêu một số ví dụ về trách nhiệm hình sự của cá nhân.

Lời giải chi tiết:

Một số ví dụ về trách nhiệm hình sự của cá nhân:

+ N.V.T 30 tuổi là hàng xóm với anh L.V.A. Thấy buổi trưa A đỗ xe máy trong cổng và vắng bóng người, B đã tiến hành trộm chiếc xe máy này mang đi bán được số tiền 30 triệu đồng và mua điện thoại, tivi mới. Vì vậy T phải chịu toàn bộ trách nhiệm pháp lý hình sự và có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm theo quyết định của Tòa án.

+ Anh N.N.H (20 tuổi) do có hiềm khích với L.Đ.T từ trước nên vào 20 giờ tối ngày 15/3/2021 khi bắt gặp T một mình uống rượu say về nhà, H lợi dụng tình hình trời tối vắng bóng người qua lại và T lúc này đang không tỉnh táo, dùng gậy bóng chày hành hung và đập rất nhiều phát lên người T, khiến T bị gãy xương đùi phải, bầm tím tụ máu rất nhiều nơi trên cơ thể, theo báo cáo tại bệnh viện nơi T điều trị thì tổn thương cơ thể là 50%. Hành vi của H là cố ý và H đã 20 tuổi, hoàn toàn đủ năng lực trách nhiệm hình sự để chịu trách nhiệm pháp lý. H có thể phải chịu hình phạt tù từ 02 năm đến 06 năm.

Khám phá 1b Câu 7

Trả lời câu hỏi trang 43 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Tòa án nhân dân Huyện N xác định tội danh của anh Q nhằm mục đích gì?.

Lời giải chi tiết:

Tòa án nhân dân Huyện N xác định tội danh của anh Q nhằm mục đích: Trừng trị người phạm tội, ngăn ngừa họ phạm tội mới, cải tạo, giáo dục họ thành người có ích cho xã hội, có ý thức tuân theo pháp luật và các quy tắc của cuộc sống. Đồng thời, còn răn đe con người không được phạm tội, góp phần giáo dục công dân tôn trọng pháp luật, phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm.

Khám phá 1b Câu 8

Trả lời câu hỏi trang 43 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Dựa vào trường hợp của anh Q nêu trên, em hãy trả lời câu hỏi.

Theo em, hình phạt 2 năm tù đối với anh Q có phải là sự trừng phạt của pháp luật không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

Theo em, hình phạt 2 năm tù đối với anh Q là sự trừng phạt của pháp luật vì trong hai năm này anh Q buộc phải tách biệt với cộng đồng và phải cải tạo dưới sự quản lý của người cai quản. Anh Q bị mất tự do và phải hoạt động trong khuôn khổ.

Khám phá 2 Câu 1

Trả lời câu hỏi trang 43 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Nguyên tắc pháp chế là gì? Nguyên tắc này được thể hiện trong Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 như thế nào?

Phương pháp giải:

Lời giải chi tiết:

- Nguyên tắc pháp chế là việc tuân thủ các quy định của Hiến pháp, Luật Hình sự trong truy cứu trách nhiệm hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm. Chỉ được kết tội bằng tội danh được quy định trong Luật Hình sự, chỉ được tuyên hình phạt trong khung hình phạt mà Bộ luật Hình sự quy định.

- Nguyên tắc pháp chế trong Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017:

+ Những hành vi bị coi là tội phạm phải được quy định thành các tội danh cụ thể và được mô tả rõ ràng bởi quy phạm pháp luật hình sự;

+ Những loại hình phạt có thể được áp dụng cho người phạm tội (cũng như cho pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự) phải được quy định bởi quy phạm pháp luật hình sự và phải được xác định cho từng tội danh đã được quy định;

+ Các căn cứ của việc quyết định hình phạt cụ thể cho người phạm tội (cũng như cho pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự) phải được quy định thống nhất bởi quy phạm pháp luật hình sự;

+ Việc truy cứu trách nhiệm hình sự người phạm tội (cũng như pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự) phải tuân thủ các quy định của ngành luật hình sự: Chỉ được kết tội họ về tội danh đã được quy phạm pháp luật hình sự quy định cũng như chỉ được tuyên hình phạt trong phạm vi mức độ cho phép của quy phạm pháp luật hình sự.

Khám phá 2 Câu 2

Trả lời câu hỏi trang 43 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Theo em, trong trường hợp nêu trên bà B có bị xử lí hình sự hay không? Tại sao?

Lời giải chi tiết:

Bà B không bị xử lí hình sự, vì: Bộ Luật hình sự 2015 đã bác bỏ tội kinh doanh trái phép, bởi Hiến pháp 2013 đã thể hiện rõ tư tưởng tôn trọng và đảm bảo quyền tự do kinh doanh theo nguyên tắc người dân, doanh nghiệp được đầu tư, kinh doanh những gì pháp luật không cấm.

Khám phá 2 Câu 3

Trả lời câu hỏi trang 44 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Nguyên tắc bình đẳng được quy định trong Hiến pháp và Bộ luật Hình sự như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Biểu hiện của nguyên tắc bình đẳng trong Hiến pháp và Bộ luật Hình sự:

+ Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội.

+ Mọi người phạm tội đều bình đẳng trước pháp luật, không phân biệt giới tính, dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo, thành phần, địa vị xã hội.

+ Các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật.

Khám phá 2 Câu 4

Trả lời câu hỏi trang 44 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Em có đồng tình với câu trả lời của tuyên truyền viên không? Tại sao?

Lời giải chi tiết:

Em đồng tình với ý kiến của tuyên truyền viên vì Hiến pháp và pháp luật nước ta quy định: Mọi người phạm tội đều bĩnh đẳng trước pháp luật, không phân biệt giới tính, dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo, thành phần, địa vị xã hội.

Khám phá 2 Câu 5

Trả lời câu hỏi trang 45 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Nguyên tắc dân chủ là gì? Nguyên tắc này được biểu hiện như thế nào?

Lời giải chi tiết:

- Nguyên tắc dân chủ được hiểu là Luật Hình sự bảo vệ các quyền dân chủ của mọi người trong các mặt của đời sống xã hội, kiên quyết xử lí những hành vi xâm phạm quyền dân chủ của công dân; bảo đảm quyền tham gia xây dựng pháp luật hình sự, giám sát thi hành, đấu tranh, phòng chống tội phạm của người dân.

- Biểu hiện:

+ Luật hình sự bảo vệ và tôn trọng các quyền dân chủ của tất cả công dân trong các mặt của đời sống xã hội, kiên quyết xử lí các hành vi xâm phạm những quyền dân chủ của công dân.

+ Luật hình sự bảo đảm cho nhân dân tham gia vào việc xây dựng pháp luật hình sự, đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm.

+ Luật hình sự coi việc đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm là sự nghiệp của toàn dân.

Khám phá 2 Câu 6

Trả lời câu hỏi trang 45 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Theo em, trong trường hợp trên, bà A đã thực hiện quyền gì của mình? Việc đóng góp ý kiến của A thể hiện nội dung nào của nguyên tắc dân chủ?

Lời giải chi tiết:

Trong trường hợp trên A đã thực hiện quyền dân chủ của mình. Việc đóng góp ý kiến của A thể hiện nội dung của nguyên tắc dân chủ: Bảo vệ và tôn trọng các quyền dân chủ của tất cả công dân trong các mặt của đời sống xã hội

Khám phá 2 Câu 7

Trả lời câu hỏi trang 46 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Theo em, tại sao B lại được hưởng án treo? Điều này thể hiện nguyên tắc gì của Luật hình sự Việt Nam?

Lời giải chi tiết:

- B được hưởng án treo bởi hành vi phạm tội của B thuộc loại tội phạm ít nghiêm trọng, lần đầu phạm tội, thành khẩn khai nhận, ăn năn hối cải.

- Điều này thể hiện nguyên tắc nhân đạo của Luật Hình sự Việt Nam.

Khám phá 2 Câu 8

Trả lời câu hỏi trang 46 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Tại sao tội phạm phải được biểu hiện dưới dạng hành vi cụ thể?

Lời giải chi tiết:

- Tội phạm phải được thể hiện dưới dạng hành vi cụ thể vì Luật Hình sự chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi thỏa mãn các dấu hiệu của tội phạm, không cho phép truy cứu trách nhiệm hình sự đối với một người về tư tưởng của họ.

Khám phá 2 Câu 9

Trả lời câu hỏi trang 47 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Theo em, trường hợp nào trong các trường hợp trên người thực hiện hành vi có lỗi?

Lời giải chi tiết:

Các trường hợp mà người thực hiện hành vi có lỗi là:

+ D và C mâu thuẫn xảy ra ẩu đả. Hậu quả dẫn đến C bị thương tích 30%.

+ T điều khiển xe máy vượt quá tốc độ cho phép. Hậu quả: B đã đâm vào chị C, khiến chị C bị thương tích nặng.

Khám phá 2 Câu 10

Trả lời câu hỏi trang 47 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Đối với trường hợp không có lỗi, theo em có phải là tội phạm không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

Đối với trường hợp không có lỗi, theo em đó không phải là tội phạm vì căn cứ vào các dấu hiệu xác định tội phạm:

+ Hành vi nguy hiểm cho xã hội

+ Xâm phạm đến các quan hệ xã hội được Luật Hình sự bảo vệ

+ Phải bị xử lí hình sự

+ Do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý.

Khám phá 3 Câu 1

Trả lời câu hỏi trang 47 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 1. A là thanh niên nhưng do lười lao động lại ham chơi và bị bạn bè xấu rủ rê nên A đã sa vào con đường phạm pháp. Do sắp hết tiền tiêu xài, A đã cùng với bạn bè đi cướp tài sản, trong quá trình thực hiện hành vi A đã bị quần chúng vây bắt và giao cho cơ quan công an xử lí. A bị tòa án tuyên 5 năm tù giam vì tội cướp tài sản.

- Theo em, hành vi của A đã để lại những hậu quả gì?

- Là học sinh trung học phổ thông, em nên có thái độ như thế nào đối với tội phạm trong đời sống hằng ngày.

Lời giải chi tiết:

Trường hợp 1:

- Yêu cầu số 1: Theo em hành vi của A để lại hậu quả đó là A bị mất tự do trong vòng 5 năm ảnh hưởng đến danh dự và nhân phẩm. Gia đình A mang gánh nặng về mặt tinh thần.

- Yêu cầu số 2: Là học sinh trung học phổ thông, đối với tội phạm trong đời sống hằng ngày em nên có thái độ kiên quyết đấu tranh tới cùng đối với tội phạm và có thái độ tích cực vận động mọi người tuân thủ pháp luật hình sự.

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 2. Trên đường đi học về, B và C trao đổi. B cho rằng: “Tội phạm chỉ để lại những hậu quả cho bản thân người phạm tội”. Nhưng C lại cho rằng: “Ngoài hậu quả cho chính mình, tội phạm còn gây ra những

Khám phá 3 Câu 2

Trả lời câu hỏi trang 47 Chuyên đề Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo

Em đồng tình với ý kiến của C hay B? Tại sao? Kể những hậu quả của một số tội phạm phổ biến.

Lời giải chi tiết:

Trường hợp 2:

- Em đồng tình với ý kiến của C vì ngoài hậu quả cho chính mình thì tội phạm còn gây ra những hậu quả khác cho nạn nhân, gia đình và cho xã hội như gây thiệt hại tinh thần và vật chất cho gia đình, gây rối loạn trật tự và kỉ cương xã hội.

- Những hậu quả của một số tội phạm phổ biến:

+ Tội phạm mại dâm để lại những hậu quả về nhiều mặt, như: làm gia tăng lây lan các bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục; tội phạm mại dâm thường có sự móc nối chặt chẽ với buôn bán ma túy, cướp tài sản, buôn người, rửa tiền; mại dâm cũng là hành vi chà đạp lên phẩm giá con người; gây tốn kém chi phí, nguồn lực cho công tác đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội, tệ nạn mại dâm tại địa phương, cơ sở….

+ Tội phạm ma túy để lại những hậu quả về nhiều mặt, như: gây tổn thương về thể chất và tinh thần của chính bản thân đối tượng nghiện ma túy; tác động tiêu cực đến sự phát triển của nền kinh tế quốc dân và sự ổn định trật tự an toàn, xã hội; ngoài ra, tội phạm ma túy cũng khiến cho kinh tế gia đình suy kiệt, hạnh phúc gia đình tan vỡ…