Bài 7. Đền Hùng và lễ giỗ Tổ Hùng Vương - SGK Lịch sử và Địa lí 4 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời câu hỏi mục khởi động trang 32 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba

Câu ca dao trên gợi cho em nhớ đến lễ hội nào ở nước ta? Hãy chia sẻ điều em biết về lễ hội này.

Lời giải chi tiết:

- Câu ca dao trên gợi cho em nhớ đến Lễ hội Đền Hùng (ở tỉnh Phú Thọ).

- Chia sẻ hiểu hiết của em:

+ Lễ hội Đền Hùng diễn ra từ ngày 1 đến hết ngày 10 tháng 3 âm lịch, việc tế lễ được tổ chức rất trọng thể vào ngày chính hội (10/3).

+ Đây là lễ hội mang tính chất quốc gia, nhằm suy tôn và tưởng nhớ công lao dựng nước của các vua Hùng.

+ Lễ hội đền Hùng không chỉ thu hút khách thập phương đến dự bởi những nét sinh hoạt văn hoá đặc sắc mà còn ở tính thiêng liêng của một cuộc hành hương trở về cội nguồn dân tộc của các thế hệ người Việt Nam.

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi mục khám phá 1 trang 32 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin và quan sát các hình 1, 2, em hãy:

- Xác định vị trí của khu di tích Đền Hùng trên lược đồ hình 1.

- Kể tên và xác định vị trí một số công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng trên sơ đồ hình 2.

Lời giải chi tiết:

- Yêu cầu số 1: Xác định vị trí của Đền Hùng

- Yêu cầu số 2: Một số công trình kiến trúc chính của Đền Hùng: Đền Hạ, Đền Trung, Đền Thượng, lăng Vua Hùng, đền Quốc Tổ Lạc Long Quân, đền Tổ Mẫu Âu Cơ,...

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi mục khám phá 2 trang 33 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin và quan sát các hình 3, 4, em hãy:

- Cho biết lễ Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào thời gian nào? Ở đâu?

- Giới thiệu sơ lược về lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và nêu ý nghĩa của ngày Giỗ Tổ.

Lời giải chi tiết:

- Yêu cầu số 1: Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào ngày mồng 10 tháng Ba âm lịch hằng năm; tại khu di tích Đền Hùng (thuộc xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ).

- Yêu cầu số 2:

+ Giới thiệu sơ lược:Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương được Nhà nước tổ chức theo nghi lễ truyền thống. Nghi thức quan trọng nhất là lễ rước kiệu vua và lễ dâng hương. Đoàn rước kiệu lần lượt đi qua các đền để đến Đền Thượng. Phần hội có các trò chơi như: thi gói bánh chưng, giã bánh giầy, hát Xoan, đấu vật,...

+ Mục đích:Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức nhằm tôn vinh công lao dựng nước của các Vua Hùng.

Khám phá 3

Trả lời câu hỏi mục khám phá 3 trang 34 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin và các câu chuyện dưới đây, em hãy:

1. Kể tên một số truyền thuyết có liên quan đến thời Hùng Vương.

2. Kể lại một trong hai truyền thuyết theo cách của em.

Lời giải chi tiết:

1. Một số truyền thuyết có liên quan đến thời Hùng Vương

+ Truyền thuyết Con rồng cháu Tiên;

+ Sự tích Bánh chưng, bánh giầy;

+ Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh;

+ Sự tích Quả dưa hấu;

+ Truyền thuyết Thánh Gióng;

+ Truyền thuyết Chủ Đồng Tử - Tiên Dung,…

2 . Truyền thuyết

- Hùng Vương đời thứ sáu có hai mươi người con trai ai cũng giỏi giang, tài giỏi. Khi vua về già không biết chọn ai nối ngôi bằng nghĩ ra cách dâng lễ vật trong lễ Tiên vương, lễ vật nào ý nghĩa và hợp ý vừa nhất sẽ được truyền ngôi.

- Lang Liêu là người con thứ mười tám của vua, trong khi các anh em lên rừng xuống biển tìm lễ vật thì Lang Liêu vẫn đang lo lắng chưa tìm ra lễ vật. Trong cơn mơ chàng được vị thần mách cho cách làm một loại bánh sử dụng nguyên liệu sẵn có. Hai chiếc bánh với hình vuông tượng trưng cho đất va hình tròn tượng trưng cho trời.

- Đến lễ Tiên vương, chàng dâng lên cho vua, vừa khen ngợi và rất hài lòng, vua Hùng quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi mục luyện tập trang 35 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Kể lại một truyền thuyết có liên quan đến thời Hùng Vương mà em thích theo một trong các hình thức sau: đóng vai, kể chuyện bằng tranh.

Phương pháp giải:

Kể lại truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh

Vua Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái cực kỳ xinh đẹp tên là Mị Nương, nhà vua muốn kén cho nàng một chàng rể thật xứng đáng. Trong vùng có hai chàng trai đến cầu hôn Mị Nương, một người tên là Sơn Tinh - chúa vùng núi cao, một người là Thủy Tinh - chúa miền biển cả. Cả hai đều tài giỏi ngang nhau nên nhà vua không biết lựa chọn ai bèn hạ lệnh rằng nếu hôm sau ai đem lễ vật đến trước sẽ được rước Mị Nương về. Lễ vật bao gồm: "một trăm ván cơm nếp, hai trăm nệp bánh trưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi". Hôm sau, Sơn Tinh đem lễ vật đến trước trước, rước được Mị Nương về.

Thủy Tinh đến sau, nổi giận đùng đùng đem quân đuổi đánh để cướp Mị Nương. Thủy Tinh hô mưa gọi gió, dâng nước lên cao, Sơn Tinh không hề nao núng mà bốc từng quả núi chặn lũ. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng, sức của Thủy Tinh đã đuối nên đành chịu thua. Nhưng vì thù hận không thể quên, hằng năm Thủy Tinh vẫn dâng nước lũ đánh Sơn Tinh và lần nào cũng thua trận.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi mục vận dụng trang 35 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Ngày mồng 10 tháng Ba âm lịch hằng năm được chọn là ngày Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương. Điều đó thể hiện truyền thống tốt đẹp nào của dân tộc?

Lời giải chi tiết:

- Ngày mồng 10 tháng Ba âm lịch hằng năm được chọn là ngày Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương. Điều đó thể hiện truyền thống: uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam.