Bài 6: Môi trường sống quanh em SGK Đạo đức 5 Cánh diều

Khởi động

Trả lời Câu hỏi trang 31 Khởi động SGK Đạo đức 5

Tham gia trò chơi Ai tinh mắt

Cách chơi: Em hãy quan sát bức tranh dưới đây và tìm ra các điểm chưa hợp lí trong tranh liên quan đến môi trường sống.

Phương pháp giải:

Quan sát bức tranh và tìm ra điểm chưa hợp lí trong tranh liên quan.

Lời giải chi tiết:

Những điểm chưa hợp lí:

 - Con nhím lại bơi dưới nước trong khi môi trường sống của nhím là trên mặt đất.

 - Con sứa bay lên trời – Sứa chỉ sống dưới nước.

 - Con ong bơi dưới nước – Ong chỉ sống trên trời, trên mặt đất.

 - Ếch ở sâu dưới lòng đất - Ếch sống trên mặt đất hoặc các vùng đầm lầy, hoặc chỉ dưới mặt đất một chút.

 - Bạch tuộc sống trên cây – Bạch tuộc chỉ sống dưới nước.

Khám phá 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 31 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc các thông tin dưới đây và gọi tên các loại môi trường sống

A. Tôi được tạo nên từ đất, cát, sỏi, đá. Tôi là môi trường sống của giun, đất, chuột chũi,..

B. Tuỳ theo nồng độ muối cao hay thấp mà có thể gọi tôi là mặn, ngọt hay lợ. Tôi là môi trường sống của cá, rùa, san hô,…

C. Tôi bao gồm mặt đất, khí quyển. Tôi là môi trường sống của nhiều loài sinh vật nhất, bao gồm con người, thực vật, động vật

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các đáp án để chỉ ra tên môi trường.

Lời giải chi tiết:

A. Môi trường đất

B. Môi trường nước

C. Môi trường không khí

Khám phá 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 27 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Môi trường sống hiện nay đang gặp phải những vấn đề gì? Hãy kể thêm các vấn đề khác của môi trường sống mà em biết.

b. Vì sao chúng ta cần bảo vệ môi trường sống?

Phương pháp giải:

Đọc các thông tin và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a.

- Những vấn đề đang gặp phải:

+ Ô nhiễm nguồn nước

+ Ô nhiễm không khí

+ Ô nhiễm đất

b.

+ Môi trường sống là nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật và vi khuẩn. Bảo vệ môi trường giúp duy trì sự sống của các loài này và bảo tồn sự đa dạng sinh học trên Trái Đất.

+ Môi trường sạch và lành mạnh có tác động tích cực đến sức khỏe của con người. Bảo vệ môi trường giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh do ô nhiễm môi trường, như ô nhiễm không khí, nước và đất.

+ Môi trường sống cung cấp cho chúng ta các tài nguyên quan trọng như nước, không khí trong lành, thực phẩm và nguyên liệu. Bảo vệ môi trường giúp bảo vệ tài nguyên này để sử dụng cho tương lai và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Luyện tập 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 33 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Hãy chọn môi trường sống phù hợp với các loài sinh vật sau:

Quan sát kĩ bức tranh để chọn môi trường sống phù hợp.

Phương pháp giải:

1 – c

2 – a

3 - b

Luyện tập 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 34 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Nhận xét các ý kiến dưới đây

Ý kiến 1: Tài nguyên trên trái đất là vô tận nên con người không cần sử dụng có kế hoạch và tiết kiệm

Ý kiến 2: Chúng ta phải bảo vệ môi trường vì môi trường là nơi cung cấp mọi thứ cho cuộc sống của con người như: thức ăn, nước uống, nơi sinh sống

Ý kiến 3: Chúng ta phải bảo vệ môi trường, vì chúng ta cần một bầu không khí trong lành để hít thở

Ý kiến 4: Chúng ta phải bảo vệ môi trường vì nếu chúng ta phá hoại môi trường, thảm hoạ thiên nhiên sẽ tác động trở lại cuộc sống của chúng ta

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các ý kiến để nhận xét.

Lời giải chi tiết:

Ý kiến 1: Tài nguyên trên trái đất là vô tận nên con người không cần sử dụng có kế hoạch và tiết kiệm.

Nhận xét: Ý kiến này không chính xác. Mặc dù trái đất có nhiều tài nguyên, nhưng nếu không sử dụng chúng một cách bền vững và có kế hoạch, chúng sẽ dần cạn kiệt. Việc tiết kiệm và sử dụng tài nguyên một cách cân nhắc là rất quan trọng để đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững cho tương lai.

Ý kiến 2: Chúng ta phải bảo vệ môi trường vì môi trường là nơi cung cấp mọi thứ cho cuộc sống của con người như thức ăn, nước uống, nơi sinh sống.

Nhận xét: Ý kiến này chính xác. Môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các nguồn tài nguyên và điều kiện sống cho con người. Bảo vệ môi trường đồng nghĩa với việc bảo vệ các nguồn tài nguyên và đảm bảo cuộc sống bền vững cho các thế hệ tương lai.

Ý kiến 3: Chúng ta phải bảo vệ môi trường, vì chúng ta cần một bầu không khí trong lành để hít thở.

Nhận xét: Ý kiến này chính xác. Bầu không khí trong lành là cần thiết cho sự sống của con người. Bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm không khí là một phần quan trọng trong việc đảm bảo sức khỏe và tránh các vấn đề liên quan đến hệ hô hấp.

Ý kiến 4: Chúng ta phải bảo vệ môi trường vì nếu chúng ta phá hoại môi trường, thảm hoạ thiên nhiên sẽ tác động trở lại cuộc sống của chúng ta.

Nhận xét: Ý kiến này chính xác. Môi trường tự nhiên là một hệ thống phức tạp và tương đối cân bằng. Nếu chúng ta không bảo vệ môi trường và gây ra sự phá hoại, những tác động tiêu cực của thảm hoạ thiên nhiên như lũ lụt, hạn hán, nhiệt độ cao... có thể gây nguy hiểm và ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta. Bảo vệ môi trường là đảm bảo sự an toàn và phát triển bền vững cho con người và hệ sinh thái.

Luyện tập 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 34 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Dự đoán hậu quả từ những hành động dưới đây

a, Dùng điện, chất nổ để đánh bắt tôm cá

b, Khai thác gỗ trái phép.

c, Đổ dầu ăn thừa xuống cống thoát nước.

d. Đốt rác thải sinh hoạt hằng ngày.

e. Vứt rác xuống ao, hồ, kênh, rạch.

g, Dùng quá nhiều đồ nhựa, túi ni lông.

h, Lạm dụng thuốc trừ sâu và phân bón hoá học.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết của bản thân để đưa ra dự đoán hậu quả.

Lời giải chi tiết:

* Dự đoán hậu quả từ những hành động trên:

a) Dùng điện, chất nổ để đánh bắt tôm cá: Hậu quả có thể bao gồm tác động tiêu cực đến hệ sinh thái nước, gây ô nhiễm và suy giảm số lượng tôm cá, làm mất cân bằng hệ sinh thái và tác động đến nguồn thực phẩm của các loài khác.

b) Khai thác gỗ trái phép: Hậu quả có thể bao gồm suy giảm nguồn lợi gỗ, phá hủy môi trường sống của các sinh vật trong rừng, gây mất cân bằng hệ sinh thái và góp phần vào mất rừng và biến đổi khí hậu.

c) Đổ dầu ăn thừa xuống cống thoát nước: Hậu quả có thể gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước, ô nhiễm nguồn nước sạch và gây hại cho các sinh vật sống trong môi trường nước.

d) Đốt rác thải sinh hoạt hằng ngày: Hậu quả có thể bao gồm gây ô nhiễm không khí, tạo ra khói độc hại và các chất gây ô nhiễm khác, gây hại cho sức khỏe con người và góp phần vào biến đổi khí hậu.

e) Vứt rác xuống ao, hồ, kênh, rạch: Hậu quả có thể bao gồm ô nhiễm môi trường nước, gây hại cho sinh vật sống trong môi trường nước, và làm mất đi nguồn nước sạch cho con người và các loài khác.

g) Dùng quá nhiều đồ nhựa, túi ni lông: Hậu quả có thể bao gồm ô nhiễm môi trường, gây hại cho động vật và sinh vật biển khi chúng bị nhầm nuốt hoặc mắc vào các vật liệu nhựa, góp phần vào tình trạng ô nhiễm nhựa toàn cầu.

h) Lạm dụng thuốc trừ sâu và phân bón hóa học: Hậu quả có thể bao gồm ô nhiễm môi trường, gây hại cho sức khỏe con người, gây mất cân bằng hệ sinh thái và góp phần vào mất mát đa dạng sinh học. Các chất hóa học có thể lưu lại trong môi trường và tác động lâu dài đến sức khỏe con người và các hệ sinh thái.

Luyện tập 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 35 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Bày tỏ ý kiến

Có ý kiến cho rằng: Bảo vệ môi trường sống là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta”.

Em có đồng tình với ý kiến này không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ ý kiến và đưa ra quan điểm cá nhân.

Lời giải chi tiết:

* Em đồng ý với ý kiến này. Bảo vệ môi trường sống thực sự là bảo vệ cuộc sống của chúng ta. Dưới đây là lý do tại sao em đồng tình với ý kiến này:

●      Phụ thuộc vào môi trường sống: Chúng ta phụ thuộc vào môi trường sống để có thể tồn tại và phát triển. Môi trường cung cấp cho chúng ta nguồn thực phẩm, nước uống, không khí trong lành và các điều kiện sống cần thiết khác. Nếu môi trường bị phá hủy hoặc ô nhiễm, cuộc sống của chúng ta sẽ gặp nguy hiểm và chất lượng cuộc sống sẽ giảm đi.

●      Tác động đến sức khỏe: Môi trường không lành mạnh và ô nhiễm có thể gây hại cho sức khỏe con người. Ô nhiễm không khí, nước và đất có thể gây ra các vấn đề về hô hấp, nhiễm độc và các bệnh nguy hiểm khác. Bảo vệ môi trường là bảo vệ sức khỏe của chúng ta và giữ gìn chất lượng cuộc sống.

●      Bảo tồn đa dạng sinh học: Môi trường là nơi sinh sống của hàng triệu loài động vật, thực vật và vi khuẩn khác nhau. Bảo vệ môi trường đồng nghĩa với việc bảo tồn đa dạng sinh học, giữ gìn các loài quý hiếm và đảm bảo sự cân bằng trong hệ sinh thái. Đa dạng sinh học cung cấp cho chúng ta lợi ích sinh thái, như duy trì quy trình thụ tinh, phân huỷ, kiềm chế sự lan truyền của bệnh tật và cung cấp nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng.

●      Bảo vệ cho tương lai: Bảo vệ môi trường là đảm bảo một tương lai bền vững cho chúng ta và các thế hệ tương lai. Nếu chúng ta không chú ý và hành động để bảo vệ môi trường, chúng ta đang để lại một hành động tiêu cực cho tương lai, với hậu quả kéo dài và khó khăn để khắc phục.

Vì những lý do trên, em tin rằng bảo vệ môi trường sống là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta. Chúng ta cần có ý thức và hành động để bảo vệ môi trường, đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững cho cả con người và hành tinh của chúng ta.

Vận dụng 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 30 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Tìm hiểu môi trường sống ở nhà, ở trường, hoặc ở nơi công cộng quanh em và liệt kê những ưu điểm, hạn chế của môi trường sống đó.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu môi trường sống và liệt kê những ưu điểm hạn chế của môi trường sống.

Lời giải chi tiết:

Ưu điểm:

1. Giáo dục và học tập: Trường học cung cấp một môi trường học tập chuyên nghiệp và cơ hội tiếp cận kiến thức. Đây là nơi mà học sinh có thể học hỏi, phát triển kỹ năng và đạt được thành tựu trong nhiều lĩnh vực như khoa học, toán học, văn hóa và nghệ thuật.

2. Giao lưu và gắn kết xã hội: Trường học là nơi học sinh có thể giao lưu, xây dựng mối quan hệ xã hội và phát triển kỹ năng giao tiếp. Họ có thể học cách làm việc nhóm, giải quyết xung đột và xây dựng tình bạn.

3. Cơ sở vật chất: Trường học thường có các cơ sở vật chất tốt như phòng học, thư viện, phòng thể dục, phòng thí nghiệm và sân chơi. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập và hoạt động thể chất của học sinh.

4. Hỗ trợ giáo dục: Trường học có các giáo viên và nhân viên hỗ trợ giáo dục chuyên nghiệp. Họ cung cấp sự hướng dẫn, định hướng và sự quan tâm cá nhân cho học sinh, giúp họ phát triển một cách toàn diện.

Hạn chế:

1. Cạnh tranh và áp lực: Môi trường học tập ở trường có thể mang lại áp lực và cạnh tranh giữa các học sinh. Điều này có thể gây stress và ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe của học sinh.

2. Hạn chế không gian: Trường học thường có không gian hạn chế so với môi trường tự nhiên. Điều này có thể gây ra sự hạn chế cho hoạt động ngoài trời và không đáp ứng đầy đủ nhu cầu về việc khám phá và tương tác với tự nhiên.

3. Ô nhiễm âm thanh: Một số trường học có thể gặp vấn đề về ô nhiễm âm thanh do tiếng ồn từ các hoạt động học tập và sinh hoạt. Điều này có thể gây ảnh hưởng đến sự tập trung và khó khăn trong việc truyền đạt thông tin.

4. Hạn chế đa dạng môi trường: Môi trường sống ở trường học thường không đa dạng như môi trường tự nhiên. Điều này có thể làm giảm cơ hội cho học sinh khám phá và trải nghiệm đa dạng các loại môi trường tự nhiên.

Vận dụng 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 35 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy tưởng tượng mình là một cây xanh còn sống sót sau một trận cháy rừng lớn. Hãy kể lại sự chứng kiến của em về trận cháy rừng ấy và những hậu quả có thể xảy ra trong tương lai.

Phương pháp giải:

Tưởng tượng và chia sẻ lại.

Lời giải chi tiết:

Tôi, là một cây xanh, đang đứng tại giữa rừng dày, chứng kiến một trận cháy rừng lớn xảy ra xung quanh. Từ đầu tiên, tôi nhìn thấy những cột khói đen bốc lên từ xa, và trong thời gian ngắn, những ngọn lửa cao lớn đã bao trùm khắp môi trường xung quanh.

Ban đầu, tôi cảm thấy sợ hãi và lo lắng cho sự an toàn của mình và những đồng loại xung quanh. Tôi nhìn thấy những cây khác trong rừng bị cuốn vào biển lửa, biến thành những ngọn đuốc rực cháy. Âm thanh của lửa và tiếng sấm chớp truyền đến tai tôi, tạo ra một cảm giác kinh hoàng và nỗi đau xót không thể diễn tả.

Trận cháy rừng gây ra một sự tàn phá khủng khiếp. Những ngọn cây xanh tươi đẹp, từng tạo nên một cảnh quan tuyệt vời, giờ đây biến thành những đống tro tàn. Các loài động vật đã phải chạy trốn, mất đi nơi ẩn náu và nguồn thức ăn. Môi trường xung quanh trở nên khắc nghiệt, với đất đai cháy đen và không còn sự sống.

Tuy nhiên, như một cây xanh sống sót trong trận cháy, tôi cảm thấy một sự kiên nhẫn và hy vọng trong lòng. Tôi biết rằng mọi thứ đau đớn và tàn phá là một phần của quá trình tự nhiên. Từ những cây chết, đất đen sẽ hấp thụ các chất dinh dưỡng và trở nên mùn bã. Đó là nền tảng để tái tạo và khôi phục sự sống.

Trong tương lai, tôi hy vọng sẽ thấy những dấu hiệu của sự phục hồi. Những hạt giống mới sẽ được gió mang đến, và tôi sẽ chứng kiến sự mọc trở lại của cây cối. Những con động vật sẽ trở về và tìm kiếm nơi an toàn để sinh sống. Tôi tin rằng rừng sẽ trở lại với vẻ đẹp và sự đa dạng của nó, mặc dù có thể mất nhiều thập kỷ hoặc thậm chí cả thế hệ để khôi phục hoàn toàn.

Trận cháy rừng đã mang lại những hậu quả đáng buồn, nhưng cũng đánh thức trong tôi một sự khao khát mạnh mẽ để bảo vệ và bảo tồn môi trường. Tôi sẽ tiếp tục đứng vững, trải qua các mùa khắc nghiệt và chia sẻ thông điệp về tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng và môi trường tự nhiên.