Thơ là gì? Thơ trữ tình là gì? Một số tác phẩm thơ trữ tình tiêu biểu - Văn 10

1. Thơ là gì? Thơ trữ tình là gì? Một số tác phẩm thơ trữ tình tiêu biểu

- Thơ là hình thức tổ chức ngôn từ đặc biệt, tuân theo một mô hình thi luật hoặc nhịp điệu nhất định. Mô hình này làm nổi bật mối quan hệ giữa âm điệu và ý nghĩa của ngôn từ thơ ca. Với hình thức ngôn từ này, thơ có khả năng diễn tả những tình cảm mãnh liệt, những ấn tượng , xúc định tinh tế của con người trước thế giới.

- Thơ trữ tình là loại tác phẩm thơ thường có dung lượng nhỏ, thể hiện trực tiếp cảm xúc, tâm trạng của các nhân vật trữ tình.

- Một số tác phẩm thơ trữ tình tiêu biểu:

Sóng (Xuân Quỳnh)

Hồn xuân (Huy Cận)

Vội vàng (Xuân Diệu)

2. Cách đọc hiểu văn bản thơ trữ tình

- Xác định hoàn cảnh sáng tác và tác giả

Mỗi bài thơ đều gắn liền với một thời điểm lịch sử, một giai đoạn cuộc đời hoặc một hoàn cảnh cụ thể khiến nhà thơ cất lên tiếng nói cảm xúc.

- Đọc kỹ và xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo

Sau khi nắm được thông tin nền, người đọc cần đọc kỹ bài thơ nhiều lần để cảm nhận mạch cảm xúc và xác định chủ đề chính.

- Xác định chủ thể trữ tình

Đó có thể là “tôi”, “em”, “ta”, “chúng ta” hoặc thậm chí là một nhân vật không được gọi tên cụ thể.

- Phân tích hình ảnh, chi tiết thơ

Thơ trữ tình giàu hình ảnh và sức gợi, vì vậy việc phân tích các chi tiết ngôn ngữ như hình ảnh, từ ngữ chọn lọc hay các biện pháp tu từ (ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, điệp từ...) là vô cùng quan trọng. Những yếu tố này chính là công cụ tạo nên xúc cảm, chiều sâu ý nghĩa và cái đẹp thẩm mỹ cho tác phẩm.

- Tìm hiểu kết cấu, mạch cảm xúc

Xem xét cách bài thơ mở ra vấn đề, cao trào cảm xúc nằm ở đâu và kết thúc như thế nào. Có bài thơ bắt đầu bằng nỗi buồn và kết thúc bằng hy vọng, cũng có bài lại đi theo vòng xoáy của tâm trạng. Sự chuyển biến ấy chính là dấu hiệu cho thấy thơ trữ tình không chỉ là “cảm” mà còn có tổ chức tư duy rất rõ ràng.

- Đánh giá giọng điệu, ngôn ngữ

Giọng điệu trong thơ trữ tình là “nhạc nền” cho cảm xúc - nó có thể tha thiết, da diết, u uất hay vui tươi, hồn nhiên. Người đọc cần lắng nghe giọng nói ấy qua cách chọn từ, dùng nhịp, phối thanh của tác giả.

- Liên hệ, mở rộng

Cuối cùng, để cảm thơ sâu sắc hơn, hãy liên hệ cảm xúc và tư tưởng của bài thơ với chính trải nghiệm cá nhân, với thời đại hoặc những tác phẩm khác có cùng đề tài.