Nitric acid có những tính chất gì? - Hoá 11

HNO3
Công thức phân tử	Công thức cấu tạo	Công thức Lewis	Mô hình phân tử

- Đặc điểm cấu tạo của nitric acid (HNO₃):

+ Nguyên tử N có số oxi hoá + 5 là số oxi hoá cao nhất.

+ Liên kết O – H phân cực mạnh về phía O.

+ Liên kết N → O là liên kết cho – nhận.

- Nitric acid tinh khiết là chất lỏng, không màu, bốc khói mạnh trong không khí ẩm và tan tốt trong nước.

- Nitric acid tinh khiết kém bền, bị phân huỷ một phần giải phóng khí NO₂ ngay điều kiện thường, khí này tan trong dung dịch làm cho dung dịch HNO₃ đặc có màu vàng → HNO₃ thường được bảo quản trong lọ tối màu.

- Làm đổi màu quỳ tím thành đỏ.

- Tác dụng với basic oxide và base → muối nitrate + nước

              CuO + 2HNO₃ → Cu(NO₃)₂ + H₂O

              Fe(OH)₃ + 3HNO₃ → Fe(NO₃)₃ + 3H₂O

              NH₃ + HNO₃ → NH₄NO₃

- Tác dụng với muối → muối nitrate + acid yếu hơn

              CaCO₃ + 2HNO₃ → Ca(NO₃)₂ + CO₂↑ + H₂O

→ NH₄NO₃, Ca(NO₃)₂ là phân đạm cung cấp nguyên tố nitrogen cho cây trồng.

- Tác dụng với kim loại

Tổng quát: Kim loại + HNO₃ → Muối nitrate + (NO, NO₂, N₂, N₂O, NH₄NO₃) + H₂O

                 (trừ Au, Pt)              (KL hoá trị cao)

             3Cu + 8HNO₃ → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

Chú ý: + Al, Fe, Cr thụ động hoá trong dung dịch HNO₃ đặc nguội do tạo ra màng oxide bền bảo vệ kim loại khỏi tác dụng của acid.

           + Hỗn hợp HNO₃ đặc, HCl đặc có tỉ lệ thể tích 1 : 3 (cũng tương đương tỉ lệ mol 1 : 3) được gọi là dung dịch nước cường toan có khả năng hoà tan platium và vàng.

→ Phản ứng hoà tan vàng, platium được sử dụng phổ biến ở nhiều phòng thí nghiệm, nghiên cứu

- Do có tính oxi hoá mạnh, HNO₃ thường được dùng để phá mẫu quặng trong việc nghiên cứu, xác định hàm lượng các kim loại trong quặng.

- Trong hoá học hữu cơ, HNO₃ đậm đặc dùng để sản xuất thuốc nổ trinitrotoluene (TNT), thuốc súng không khói cellulose trinitrate, …