Lý thuyết thiên nhiên châu Âu

Bài 1. Thiên nhiên châu Âu

1. Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước lãnh thổ châu Âu

- Vị trí địa lí:

+ Châu Âu ở phía tây lục địa Á – Âu, nằm hoàn toàn trên bán cầu Bắc.

+ Lãnh thổ trên đất liền trải dài từ khoảng 36oB – 71oB.

+ 3 mặt giáp biển và đại dương, phía đông có dãy U-ran là ranh giới tự nhiên ngăn cách với châu Á.

- Hình dạng: lãnh thổ tựa như 1 bán đảo lớn của lục địa Á – Âu kéo dài về phía tây nam và có hình dạng lồi lõm phức tạp do đường bờ biển cắt xẻ mạnh, ăn sâu vào trong đất liền.

- Diện tích nhỏ, khoảng 10,5 triệu km2 (chỉ lớn hơn châu Đại Dương).

2. Đặc điểm tự nhiên châu Âu

a. Địa hình

Địa hình khá đơn giản, chia thành 2 khu vực chính:

- Địa hình đồng bằng:

+ Chiếm phần lớn S, phân bố chủ yếu phía đông và trung tâm, tạo thành 1 dải.

+ Đông Âu là đồng bằng lớn nhất, chiếm hơn 50% S châu Âu.

- Địa hình miền núi:

+ Địa hình núi già: phía bắc và trung tâm chạy theo hướng bắc nam.

+ Địa hình núi trẻ: chỉ chiếm 1,5% S lãnh thổ, phân bố chủ yếu ở phía nam.

b. Khí hậu

Phân hóa đa dạng thành các đới và kiểu khí hậu:

- Đới khí hậu cực và cận cực:

+ Phân bố: phía bắc châu lục và các đảo vùng cực.

+ Khí hậu: lạnh giá quanh năm, lượng mưa rất ít.

- Đới khí hậu ôn đới (2 kiểu):

Kiểu khí hậu ôn đới hải dương

+ Phân bố: các đảo và vùng ven biển phía tây.

+ Khí hậu: điều hòa, mát mẻ, mùa đông không lạnh lắm; nhiệt độ trung bình năm > 0oC; mưa quanh năm, lượng mưa tương đối lớn.

Kiểu khí hậu ôn đới lục địa

+ Phân bố: vùng trung tâm và phía đông châu lục.

+ Khí hậu: mùa hè nóng, mùa đông có tuyết rơi nhiều; lượng mưa ít, giảm dần từ tây sang đông.

- Đới khí hậu cận nhiệt:

+ Phân bố: phía nam châu lục.

+ Khí hậu cận nhiệt địa trung hải: mùa hè nóng, khô; mùa đông ấm, có mưa rào; lượng mưa ở mức trung bình.

- Các khu vực núi cao, khí hậu thay đổi theo độ cao, trên đỉnh núi có băng tuyết phủ.

c. Sông ngòi

- Mạng lưới dày đặc, phần lớn các sông đầy nước quanh năm, không có lũ lớn, nối với nhau bởi hệ thống kênh đào.

- Các sông dài và quan trọng nhất: Von-ga, Đa-nuýp, Rai-nơ.

d. Các đới thiên nhiên

Châu Âu nằm trên 2 đới thiên nhiên chủ yếu:

- Đới lạnh:

+ Phân bố: diện tích nhỏ ở các đảo thuộc Bắc Băng Dương và 1 phần lãnh thổ phía bắc châu lục.

+ Động, thực vật: nghèo nàn.

- Đới ôn hòa:

+ Phân bố: phần lớn lãnh thổ.

+ Thiên nhiên phân hóa đa dạng:

Khu vực ven biển phía tây: thực vật (rừng lá rộng), động vật (gấu nâu, chim gõ kiến,…).

Khu vực phía đông: thiên nhiên thay đổi từ bắc xuống nam và từ đông sang tây.

Khu vực phía nam: thực vật (rừng lá cứng địa trung hải), động vật (cầy đốm, khỉ mặt đỏ,…).