Giải Luyện tập và Vận dung trang 36 - Chuyên đề Lịch Sử 11 Kết nối tri thức

Luyện tập Câu 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 36 Chuyên đề Lịch Sử 11 Chân trời sáng tạo

Hai cuộc chiến tranh thế giới diễn ra nửa đầu thế kỉ XX đã có những tác động gì tới tình hình thế giới.

Lời giải chi tiết:

♦ Tác động của chiến tranh thế giới thứ nhất:

- Bản đồ chính trị châu Âu thay đổi sâu sắc với sự sụp đổ của 4 đế quốc lớn (đế quốc Nga, Đức, Áo – Hung và Ốt-tô-man).

- Thế và lực giữa các nước tư bản cũng có nhiều chuyển biến: trong khi các nước tư bản châu Âu (dù thắng hay bại trận) đều suy sụp vì chiến tranh, thì 2 nước tư bản ngoài châu Âu là Mỹ và Nhật Bản có điều kiện vươn lên nhanh chóng.

- Hiệp ước Vécxai - Oasinhtơn được kí kết tạo nên một trật tự thế giới mới dựa trên sức mạnh và đua tranh của chủ nghĩa đế quốc; mâu thuẫn giữa các nước lớn càng ngày càng bị khoét sâu hơn.

- Sự tham chiến của các nước đế quốc tác động sâu sắc tới tình hình chính trị - xã hội ở chính quốc cũng như thuộc địa. Mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt ngay trong lòng các nước tư bản. Phong trào giải phóng ở các thuộc địa diễn ra mạnh mẽ và quyết liệt.

- Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 tạo ra chuyển biến quan trọng trong quan hệ quốc tế.

♦ Tác động của chiến tranh thế giới thứ hai:

- Chiến tranh thế giới thứ hai đã tác động sâu sắc vào quan hệ quốc tế. Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô trong Chiến tranh Vệ quốc đã khẳng định được sức mạnh vượt trội của nhà nước xã hội chủ nghĩa, nhờ đó, nhân dân nhiều nước Đông Âu đã nổi dậy giành chính quyền, lựa chọn con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội.

- Chiến tranh đã làm thay đổi tương quan lực lượng giữa các nước lớn. Một trật tự thế giới mới được hình thành được gọi là Trật tự hai cực Ianta, đứng đầu hai phe là Liên Xô và Mỹ.

- Chiến tranh giữa các đế quốc đã tạo thời cơ cho nhiều nước thuộc địa đứng lên giải phóng, giành độc lập dân tộc. Một số nước đã lựa chọn đi theo chủ nghĩa xã hội.

- Xu thế hòa bình, nguyên tắc bình đẳng, chủ quyền giữa các quốc gia trở thành nền tảng trong hợp tác quốc tế. Liên hợp quốc ra đời trở thành tổ chức quốc tế thúc đẩy hợp tác, đấu tranh, góp phần duy trì nền hòa bình thế giới.

♦ Điểm giống và khác nhau về tác động của hai cuộc chiến tranh thế giới

- Giống nhau: Chiến tranh kết thúc đã tác động sâu sắc tới tình hình thế giới:

+ Làm thay đổi bản đồ chính trị thế giới.

+ Tương quan lực lượng giữa các cường quốc có sự thay đổi.

+ Một trật tự thế giới mới được xác lập sau chiến tranh.

+ Dẫn đến sự ra đời của các tổ chức quốc tế nhằm duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.

+ Thúc đẩy phong trào cách mạng và đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân thế giới

- Khác nhau:

+ Chiến tranh thế giới thứ nhất:

▪ Trật tự thế giới mới theo hệ thống Vécxai - Oasinhtơn được xác lập.

▪ Phong trào công nhân và phong trào giải phóng dân tộc phát triển, nhưng kết quả đạt được còn hạn chế.

▪ Sự thay đổi tương quan lực lượng giữa các cường quốc diễn ra chủ yếu trong thế giới tư bản.

+ Chiến tranh thế giới thứ hai:

▪ Trật tự hai cực Ianta được xác lập, do Mĩ và Liên Xô đứng đầu mỗi cực.

▪ Phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ, đưa đến sự ra đời của nhiều quốc gia độc lập ở châu Á, châu Phi và khu vực Mĩ Latinh.

▪ Có sự thay đổi tương quan lực lượng giữa Mỹ và Liên Xô, giữa hệ thống tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa.

Quảng cáo

Luyện tập Câu 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 36 Chuyên đề Lịch Sử 11 Chân trời sáng tạo

Em có nhận xét gì về tình trạng chiến tranh và xung đột trên thế giới hai thời kì trong và sau Chiến tranh lạnh?

Lời giải chi tiết:

- Dưới tác động của Chiến tranh lạnh, nhiều cuộc xung đột, chia rẽ ở các khu vực và từng quốc gia đã diễn ra. Ví dụ như:

+ Các cuộc chiến tranh Trung Đông giữa Ixraen và các nước Arập kéo dài đã gây tổn thất nặng nề về người và của cho các quốc gia tham chiến;

+ Chiến tranh Triều Tiên (1950 - 1953) gây ra sự chia cắt lâu dài cho bán đảo Triều Tiên

+ Cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã để lại nhiều hậu quả nặng nề cho nhân dân Việt Nam.

- Sau Chiến tranh lạnh, mặc dù hòa bình thế giới được củng cố, song ở nhiều khu vực, tình hình lại không ổn định với những cuộc nội chiến, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, xung đột quân sự đẫm máu kéo dài. Ví dụ như:

+ Ở châu Âu, xung đột trong nội bộ Nam Tư đã diễn ra liên quan đến xung đột sắc tộc và li khai, phá vỡ Liên bang Nam Tư.

+ Ở châu Phi, chiến tranh dưới hình thức nội chiến và xung đột sắc tộc nổ ra ở An-giê-ri, Tuy-ni-di, Công-gô, Na-mi-bi-a, Ăng-gô-la, Xô-ma-li, Ru-an-đa, Xu-đăng

+ Ở Trung Đông: nội chiến diễn ra ở Libăng, Xiri, Yêmen,...; Cuộc "Chiến tranh Vùng Vịnh" (1991) để lại nhiều hậu quả nặng nề và tàn khốc; Cuộc chiến của người Do Thái và người A-rập ở khu vực Trung Đông kéo dài nhiều thập kỉ...

+ Ở châu Á: giao tranh quân sự giữa Ấn Độ và Pa-ki-xtan nhằm giành quyền kiểm soát vùng Ca-xmi-a ở khu vực biên giới giữa hai nước trở thành "điểm nóng” kéo dài; các cuộc xung đột, li khai xuất phát từ mâu thuẫn sắc tộc và tôn giáo diễn ra ở nhiều nước Đông Nam Á…

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 36 Chuyên đề Lịch Sử 11 Chân trời sáng tạo

Sưu tầm tư liệu về sự ủng hộ của nhân dân thế giới đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

(*) Tư liệu tham khảo:

- Sự ủng hộ của nhân dân thế giới đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam:

+ Có hơn 10 Uỷ ban quốc tế đoàn kết với Việt Nam của các tổ chức dân chủ, tôn giáo và tổ chức xã hội ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước;

+ Có hơn 30 hội nghị quốc tế về Việt Nam và nhiều hội nghị quốc tế khác dành thời gian thảo luận các biện pháp ủng hộ Việt Nam.

+ Đầu năm 1966, Thủ tướng Cu-ba Phiđen Caxtơrô đã tuyên bố: “Vì Việt Nam, chúng tôi sẵn sàng hiến dâng đến cả dòng máu của mình”.

+ Hàng triệu người thuộc nhiều nước ghi tên tình nguyện sang giúp nhân dân Việt Nam chống Mỹ; 16 nước có phong trào hiến máu; trên 50 nước có phong trào quyên góp ủng hộ Việt Nam. Ở Pháp có các phong trào quyên góp "100 triệu Frăng ủng hộ Việt Nam"; ở Nhật Bản có chiến dịch quyên góp "100 triệu yên cho Việt Nam"; ở Thụy Điển có phong trào "Một triệu cuaron ủng hộ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam". Nổi bật là cuộc tổng bãi công của hơn 5 triệu công nhân thuộc 91 tổ chức công đoàn Nhật Bản trong năm 1965. Hội Liên hiệp Phụ nữ Pháp tổ chức "Đêm thức vì hòa bình ở Việt Nam"... Giữa lòng Thủ đô Stốc-khôm của Thụy Điển đã xuất hiện các "chiến khu giải phóng" của thanh niên, họ lấy cờ Mặt trận và bài hát Giải phóng miền Nam làm cờ và bài ca chính thức, lập ra nhóm hành động ủng hộ Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam. Nhân dân Cộng hòa Liên bang Đức đã sôi sục biểu tình tại hơn 50 thành phố phản đối Mỹ ném bom Hà Nội, Hải Phòng.

- Phong trào phản đối chiến tranh xâm lược Việt Nam ở Mỹ:

+ Ở Mỹ, từ mùa thu năm 1965, Uỷ ban phối hợp toàn quốc được thành lập và tổ chức 2 đợt đấu tranh có quy mô toàn quốc trong tháng 10/1965 và tháng 1/1966, mỗi đợt lôi cuốn hơn nửa triệu người tham gia từ hơn 100 thành phố. Cũng từ đây đã xuất hiện những cuộc tự thiêu của người dân Mỹ nhằm phản đối chiến tranh xâm lược Việt Nam.

+ Ngày 2/11/1965, anh N. Mô-ri-xơn, đã châm lửa tự thiêu ngay trước Bộ Quốc phòng Mỹ để phản đối cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Trong cuốn hồi kí của mình, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Mác-na-ma-ra viết: “Cái chết của Mô-ri-xơn không chỉ là bi kịch cho gia đình anh ta mà còn cho cả tôi và nước Mỹ. Đó là một tiếng kêu gào chống lại những chết chóc đang hủy hoại cuộc đời của những người Mỹ và người Việt”.

+ Phong trào chống chiến tranh lôi cuốn đông đảo các tầng lớp quần chúng nhân dân tham gia, tiêu biểu là phong trào phản chiến của thanh niên Mỹ với các hình thức đấu tranh phong phú, như: đốt thẻ quân dịch, trả lại huân chương chiến tranh, chống lệnh nhập ngũ,… Theo thống kê, đã có khoảng 16/27 triệu thanh niên Mỹ đến tuổi quân dịch đã chống lệnh, 75 nghìn người Mỹ bỏ ra nước ngoài vì không chịu nhập ngũ và chống chiến tranh xâm lược, trong đó có cựu Tổng thống Mỹ Bin Clin-tơn.

+ Ngày 15/10/1969, khoảng 15 triệu người Mỹ đã xuống đường biểu tình phản đối chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam. Đây là một trong những cuộc tuần hành lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.