Bài 7. Năng lực cần thiết của người kinh doanh - SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 50 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy chia sẻ câu chuyện về một doanh nhân thành công. Theo em, yếu tố nào đã mang lại sự thành công của doanh nhân trong câu chuyện đó?

Phương pháp giải:

- Dựa vào hiểu biết thực tế của bản thân để chia sẻ câu chuyện về một doanh nhân thành công.

- Chỉ ra yếu tố đã mang lại sự thành công của doanh nhân trong câu chuyện đó.

Lời giải chi tiết:

Doanh nhân Nguyễn Thị Phương Thảo

- Tên đầy đủ: Nguyễn Thị Phương Thảo.

- Ngày sinh: 7/6/1970.

- Nơi sinh: Hà Nội.

- Quốc tịch: Việt Nam.

- Chức vụ nắm giữ: CEO Vietjet Air, Phó chủ tịch thường trực HDBank, Chủ tịch HĐQT Sovico Holdings, Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Phú Gia, Chủ tịch Công ty Địa Ốc Phú Long...

Thông tin chung

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo sinh ra trong một gia đình gốc Hà Nội. Năm 17 tuổi, bà du học tại Liên Xô chuyên ngành Tài chính với thành tích học tập xuất sắc. Ngay từ khi còn là sinh viên năm 2, bà đã kinh doanh các mặt hàng điện tử, nông sản từ châu Á sang Đông u và kiếm được 1 triệu USD đầu tiên khi chỉ mới 21 tuổi.

Từ cuối những năm 80 của thế kỷ 20, bà Thảo cùng chồng là ông Nguyễn Thanh Hùng thành lập nên công ty SOVICO Holdings chuyên kinh doanh các mặt hàng tiêu dùng, nhu yếu phẩm, điện tử, may mặc... tại Liên bang Nga.

Đến khi trở về nước, bà Thảo cùng góp vốn thành lập nên ngân hàng Techcombank và ngân hàng VIB. Đến năm 2007, SOVICO Holdings của bà Thảo cùng HDBank, tập đoàn T&C thành lập nên Vietjet Air.

Năm 2011, bà Nguyễn Thị Phương Thảo chính thức trở thành Giám đốc điều hành của Vietjet Air. Dưới sự lãnh đạo tài tình của mình, hãng hàng không giá rẻ Việt Nam đã có những bước tăng trưởng thần tốc. Tính đến năm 2019, Vietjet đã đứng đầu thị trường hàng không Việt Nam và chiếm tới 41,2% thị phần.

Ngoài nắm quyền điều hành tại Vietjet, bà Thảo còn là Phó chủ tịch thường trực của ngân hàng HDBank, Chủ tịch HĐQT của SOVICO Holdings, Chủ tịch Công ty Địa ốc Phú Long...

Với việc nắm nhiều chức vụ quan trọng tại nhiều công ty lớn của Việt Nam, bà Nguyễn Thị Phương Thảo sở hữu một khối tài sản vô cùng đồ sộ. Bà là tỷ phú đô la thứ 2 của Việt Nam sau ông Phạm Nhật Vượng và là nữ tỷ phú Đô la đầu tiên và duy nhất của Đông Nam Á (tính đến tháng 10/2021).

- Một số yếu tố mang lại thành công cho doanh nhân Nguyễn Thị Phương Thảo.

+ Niềm đam mê, ý chí và quyết tâm lập nghiệp, không ngại khó khăn, thất bại.

+ Sự năng động và không ngừng tư duy, sáng tạo, đổi mới.

+ Tài năng quản lí, lãnh đạo.

? mục 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 51 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

THÔNG TIN

Năm 20 tuổi, Lương Văn Can đi thì và đỗ cử nhân tại trường thi Hương ở Hà Nội. Phụng sự Tổ quốc – đó là mục tiêu cao nhất mà danh sĩ họ Lương đặt ra. Trong khi bị đi đày sang Campuchia, Lương Văn Can đã biến cái rủi thành một cơ hội: cụ là người Việt tiên phong khai phá một thị trường bỏ ngỏ, mở đường cho một phong trào buôn bán sang Campuchia. Những đóng tiền kiếm được từ việc kinh doanh lại được đóng góp cho phong trào cách mạng.

Với những cá nhân có chí khí, họ có thể xoay chuyển tình huống, họ biết biến những yếu tố bất lợi thành một thời cơ mới. Trong thời gian kiếm kế sinh nhai tại Nam Vang, Lương Văn Can đã phát hiện ra nơi đây chính là một thị trường đầy tiềm năng còn đang bị bỏ ngỏ. Hàng hoá sơ sài và việc buôn bán cũng không mấy được chú trọng phát triển. Điều này cho ta thấy ở Lương Văn Can một sự nhạy bén khác thường trong lĩnh vực kinh doanh. Sau những suy tính, tự vạch ra đường đi nước bước cụ thể, Lương Văn Can bí mật liên lạc với gia đình, quyết tâm thành lập một đường dây buôn bán xuyên biên giới Việt Nam – Campuchia. Để mở được đường dây buôn bán này là cả một quá trình tìm hiểu thị trường rất cặn kẽ, giá cả các mặt hàng hiếm ở Nam Vang và so sánh với giá cả hàng hoá ở Việt Nam.

Theo kế hoạch của cụ, mọi người chia nhau đi nghiên cứu thị trường rồi kín đáo liên hệ với bà Cử Can ở Hà Nội và các thương gia trong nước, thiết lập một đường dây thương mại bí mật xuyên biên giới, dùng tiếng lóng đánh điện tín về Hà Nội và Sài Gòn để đặt hàng đưa sang Nam Vang. Việc buôn bán từ đó phát triển rất nhanh.

Cụ Lương Văn Can còn chỉ ra những điểm hạn chế chính của người làm kinh doanh Việt Nam thời bấy giờ: không có thương phẩm, không có thương đạo, không có thương học, không biết giao thiệp, không biết trọng nghề, không có kiên tâm, không có tín thực,...

(Trích Nguyễn Hồng Dung, Lương Văn Can – Xây dựng đạo đức kinh doanh
cho người Việt, NXB Trẻ, 2007)

- Từ thông tin trên, em hãy xác định khả năng phân tích thị trường và tầm nhìn chiến lược trong kinh doanh của cụ Lương Văn Can.

- Cụ Lương Văn Can đã tổ chức thực hiện chiến lược kinh doanh như thế nào?

- Người kinh doanh cần có những năng lực kinh doanh nào?

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin trên và xác định khả năng phân tích thị trường và tầm nhìn chiến lược trong kinh doanh của cụ Lương Văn Can.

- Chỉ ra cách cụ Lương Văn Can đã tổ chức thực hiện chiến lược kinh doanh.

- Nêu được những năng lực cần có của người kinh doanh

Lời giải chi tiết:

- Khả năng phân tích thị trường và tầm nhìn chiến lược trong kinh doanh của cụ Lương Văn Can:

+ Khả năng phân tích thị trường: Trong thời gian sinh sống tại Campuchia, thông qua quan sát và phân tích, cụ Lương Văn Can đã nhận thấy việc buôn bán tại Campuchia chưa được chú trọng, hàng hóa sơ sài => vì vậy, cụ Lương Văn Can nhận thấy, Campuchia chính là một thị trường đầy tiềm năng còn đang bị bỏ ngỏ.

+ Tầm nhìn chiến lược trong kinh doanh: thiết lập đường dây buôn bán hàng hóa từ Việt Nam sang Campuchia.

- Cụ Lương Văn Can đã tổ chức thực hiện chiến lược kinh doanh theo từng bước cụ thể và thận trọng:

+ Trước khi bắt tay vào công việc kinh doanh, cụ Lương Văn Can và các cộng sự của mình đã dành nhiều thời gian để: nghiên cứu, tìm hiểu cặn kẽ về thị trường Campuchia; từ đó xem xét, đánh giá những mặt hàng nào đang khan hiếm ở Campuchia và so sánh với giá cả ở Việt Nam.

+ Bí mật liên hệ với bà Cử Can ở Hà Nội và các thương gia trong nước, dùng tiếng lóng để đánh điện tín về Hà Nội và Sài Gòn để đặt hàng, đưa sang Campuchia.

+ Bí mật thiết lập đường dây buôn bán xuyên biên giới Việt Nam - Campuchia.

- Các năng lực cần thiết của người kinh doanh:

+ Năng động, sáng tạo.

+ Chuyên môn, nghiệp vụ.

+ Quản lí, lãnh đạo.

+ Thiết lập quan hệ, nắm bắt thông tin.

+ Dự báo và kiểm soát rủi ro.

+ Huy động, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực.

+ Ý chí, khát vọng đổi mới, vươn lên.

? mục 2

Trả lời câu hỏi mục 2 trang 52 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy quan sát mô hình, đọc trường hợp sau và thực hiện yêu cầu

- Em hãy nêu những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của ông T trong kinh doanh qua trường hợp trên.

- Sử dụng mô hình SWOT, em hãy đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức khi em là một nhà kinh doanh.

Phương pháp giải:

- Quan sát mô hình, đọc trường hợp và nêu được những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của ông T trong kinh doanh trong trường hợp đó.

- Sử dụng mô hình SWOT để đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức khi em là một nhà kinh doanh

Lời giải chi tiết:

- Phân tích trường hợp:

+ Điểm mạnh: Ông T có kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực xây dựng. Và ông có đội ngũ nhân viên lâu năm, giàu kinh nghiệm.

+ Điểm yếu: Ông T cần phải đầu tư thêm thời gian để nghiên cứu về thị trường và công nghệ sản xuất ra sản phẩm mới, có tính năng tốt hơn vật liệu gạch thông thường.

+ Cơ hội: Nhu cầu trong lĩnh vực xây dựng ngày càng tăng; sự phát triển của công nghệ sản xuất và công nghệ xây tường đúc sẵn có nhiều ưu điểm vượt trội so với vật liệu gạch, nên nhận được sự quan tâm, yêu thích của các chủ đầu tư.

+ Thách thức: Có thể sẽ xuất hiện các đối thủ cạnh tranh trong thời gian tới.

- Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức khi em là một nhà kinh doanh sản phẩm handmade từ len.

+ Điểm mạnh: Bản thân em đã có sẵn một số lợi thế nội tại về: đan móc các sản phẩm bằng len; có sự hỗ trợ (cả về vốn và nguồn nhân lực) từ người thân trong gia đình.

+ Điểm yếu: Em còn nhỏ tuổi và chưa có kinh nghiệm trong việc kinh doanh. Ngoài ra còn cần sắp xếp thời gian giữa học và thời gian để nghiên cứu về thị trường và tăng năng suất làm ra sản phẩm.

+ Cơ hội: Các sản phẩm handmade từ len được thị trường đón nhận khá tích cực, nhờ sự sáng tạo, đẹp, độc, lạ mà những sản phẩm gia công hàng loạt không bao giờ có được. Đặc biệt, vốn đầu tư cho việc kinh doanh đồ handmade rất ít, rủi ro thấp. Đa phần, những món đồ kinh doanh handmade đều do người bán trực tiếp thực hiện mà không qua các khâu trung gian. 

+ Thách thức: Có thể sẽ xuất hiện các đối thủ cạnh tranh trong thời gian tới.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 52 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

a. Năng lực kinh doanh phải đi cùng với nguồn vốn mới khởi nghiệp thành công.

b. Người kinh doanh có năng lực sẽ giúp doanh nghiệp thích ứng với những thay đổi của thị trường một cách tốt nhất.

c. Trong kinh doanh, chỉ cần năng động, sáng tạo, luôn dám nghĩ dám làm là đủ.

d. Người kinh doanh tự đánh giá được năng lực của bản thân sẽ đưa ra được những quyết định chính xác.

Phương pháp giải:

Đọc các nhận định và bày tỏ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình về nhận định đó. Giải thích.

Lời giải chi tiết:

a. Không đồng tình. Vì năng lực kinh doanh và nguồn vốn rất quan trọng, nhưng không phải là những yếu tố duy nhất để đảm bảo cho sự thành công trong quá trình khởi nghiệp. Ví dụ: Người có năng lực và nguồn vốn ban đầu, nhưng trong quá trình kinh doanh, họ không chịu rèn luyện, tích lũy thêm tri thức để nâng cao năng lực; không đổi mới, sáng tạo; sử dụng lãng phí nguồn vốn,… thì rất dễ dẫn đến thất bại.

b. Đồng tình. Vì một trong những năng lực cần thiết của người kinh doanh là: khả năng nắm bắt thông tin, dự báo và kiểm soát rủi ro… Trong khi thị trường luôn có sự biến động, nếu người kinh doanh có năng lực tốt, họ có thể dự báo, dự đoán tương đối chính xác những thời cơ thuận lợi hoặc những rủi ro, thách thức có thể gặp phải. Trên cơ sở đó, sẽ đưa ra những quyết định kịp thời, giúp doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với thay đổi của thị trường.

c. Không đồng tình. Vì bên cạnh sự năng động, sáng tạo, để thành công, người kinh doanh còn cần thêm những năng lực khác, như: chuyên môn nghiệp vụ; năng lực quản lý, lãnh đạo; năng lực thiết lập quan hệ, nắm bắt thông tin; khả năng sự báo và kiểm soát rủi ro; khả năng huy động, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực,…

d. Đồng tình. Vì thông qua việc đánh giá năng lực của bản thân, người kinh doanh có thể xác định được: những điểm mạnh bản thân có thể phát huy; điểm yếu cần khắc phục; những cơ hội thuận lợi có thể nắm bắt và giải pháp để giải quyết những thách thức của thị trường…Trên cơ sở sự tự nhận thức, đánh giá đó, người kinh doanh sẽ đưa ra được những quyết định đúng. Ví dụ như: Khi điểm mạnh và cơ hội lớn hơn điểm yếu và thách thức => có thể triển khai hoạt động sản xuất, kinh doanh. Ngược lại, khi điểm mạnh và cơ hội nhỏ hơn điểm yếu và thách thức => có thể suy nghĩ thêm để cải tiến, khắc phục những hạn chế hoặc tạm dừng hoạt động sản xuất kinh doanh.

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi 2 trang 53 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo 

Em hãy đánh giá năng lực kinh doanh của từng chủ thể trong các trường hợp sau:

a. Bà H kinh doanh từ năm 16 tuổi và đã thành công trong ngành chế biến thuỷ sản. Bà mạnh dạn đầu tư xây dựng nhà máy hiện đại. Sản phẩm của doanh nghiệp không chỉ được tiêu thụ tại các siêu thị lớn, nhỏ mà còn cả hệ thống bán lẻ. Không chỉ tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, giá cả ổn định, bà còn tạo vốn cho ngư dân và các đơn vị liên kết phát triển. Bà tích cực hợp tác với các nhà khoa học để chuyển giao khoa học công nghệ, nâng cao năng suất và chất lượng. Bà rất quan tâm đến đời sống người lao động nữ. Bà đã được tặng nhiều bằng khen và danh hiệu vì những đóng góp của mình.

b. Anh N có ý tưởng thành lập doanh nghiệp sản xuất mĩ phẩm. Anh đã phát huy thế mạnh của bản thân về kiến thức hoá học, sinh học, dược học, cho ra các sản phẩm chất lượng và an toàn. Thông qua việc khảo sát thị hiếu của thị trường, anh lên kế hoạch kinh doanh, hướng đến các sản phẩm vì sắc đẹp, sức khoẻ người tiêu dùng. Dù phải đối diện với rất nhiều thử thách vì là doanh nghiệp mới; nguy cơ cạnh tranh của các doanh nghiệp cùng ngành; nhưng anh N tin với sự quyết tâm và kiên trì học hỏi, đi từng bước nhỏ, lên kế hoạch cụ thể, đặt chất lượng sản phẩm lên hàng đầu thì thế, đặt chất lượng s doanh nghiệp sẽ xây dựng được thương hiệu.

Phương pháp giải:

Đọc các trường hợp và đánh giá năng lực kinh doanh của từng chủ thể trong các trường hợp đó.

Lời giải chi tiết:

a. Bà H có năng lực kinh doanh tốt. Điều này được thể hiện thông qua việc: Bà đã dám mạnh dạn đầu tư xây dựng nhà máy hiện đại, tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao, giá cả ổn định ngay từ năm 16 tuổi. Từ đó, bà còn tạo vốn cho ngư dân và các đơn vị phát triển; hợp tác với các nhà khoa học để chuyển giao khoa học công nghệ, nâng cao năng suất và chất lượng.

b. Anh N cũng có năng lực kinh doanh tốt. Điều này được thể hiện thông qua việc anh đã biết tận dụng thế mạnh của bản thân trong các lĩnh vực hoá học, sinh học, dược học để tạo ra các sản phẩm có chất lượng tốt và an toàn với sức khỏe người dùng. Nghiên cứu thị trường một cách kĩ lưỡng để sản xuất và kinh doanh những mặt hàng phù hợp với xu hướng, thị hiếu của người tiêu dùng. Cùng với đó là sự quyết tâm và kiên trì học hỏi, đi từng bước nhỏ, lên kế hoạch cụ thể, đặt chất lượng sản phẩm lên hàng đầu.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi 3 trang 53 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Hãy chia sẻ tấm gương về một doanh nhân mà em yêu thích, từ đó rút ra bài học cho bản thân

Phương pháp giải:

Tìm hiểu và chia sẻ tấm gương về một doanh nhân mà em yêu thích, từ đó rút ra bài học cho bản thân

Lời giải chi tiết:

Tỷ phú Phạm Nhật Vượng lọt Top 30 người giàu nhất thế giới

- Tên đầy đủ: Phạm Nhật Vượng

- Ngày sinh: 5/8/1968

- Nơi sinh: Hà Nội

- Quốc tịch: Việt Nam

- Chức vụ từng nắm giữ: Chủ tịch HĐQT tập đoàn Vingroup.

Thông tin chung

Ông Phạm Nhật Vượng sinh năm 1968 tại Hà Nội. Ông từng theo học Đại học Thăm dò địa chất Liên bang Nga và có thời gian dài sinh sống tại Nga và Ukraine. Ông khởi nghiệp từ những năm tháng còn ngồi trên ghế giảng đường, tuy nhiên do thiếu kinh nghiệm nên bị phá sản.

Năm 1993, Sau khi tốt nghiệp Đại học MGRI-RSGPU, ông kết hôn với bà Phạm Thu Hương và chuyển về Kharkov, Ukraine sinh sống. Tại đây ông và bà Hương ở một nhà hàng tên là Thăng Long ở Kiev.

Cũng trong năm 1993, ông Vượng thành lập Technocom bắt đầu sản xuất mì ăn liền thương hiệu "Mivina". Đến năm 2004, "Mivina" phát triển nhanh chóng và chiếm tới 97% thị phần đồ ăn liền tại Ukraine. Năm 2010, ông bán lại cơ sở Technocom ở Ukraine cho Nestle với mức giá 150 triệu USD.

Từ những năm 2000, ông Phạm Nhật Vượng đầu tư về Việt Nam thông qua 2 công ty cổ phần Vincom và Vinpearl. Trong đó nổi bật là những dự án như Khu du lịch nghỉ dưỡng Vinpearl Land Nha Trang, Trung tâm thương mại Vincom Center Bà Triệu và Vincom Center Hồ Chí Minh.

Kể từ năm 2009, ông Vượng đổi tên Tập đoàn Technocom thành tập đoàn Vingroup, chuyển trụ sở từ Kharkov về Hà Nội; kể từ đó tập trung toàn lực đầu tư cho các dự án Việt Nam. Tính đến hiện tại, ông đã cho ra mắt nhiều thương hiệu và công ty trực thuộc tập đoàn như: Vincom, Vinhomes, Vinpearl, Vinmec, Vinschool, Vinfast, VinEco...

Với những thành công trong sự nghiệp, ông Phạm Nhật Vượng nắm trong tay khối tài sản lên tới hàng tỷ USD. Ông cũng là vị tỷ phú đô la đầu tiên và hiện đang là người giàu nhất Việt Nam.

Đặc biệt mới đây, vào sáng 23/8/2023 (giờ Việt Nam), Forbes cập nhật lại thứ hạng của tỷ phú Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch Vingroup với khối tài sản ròng 43,7 tỷ USD, xếp thứ hạng 27 trong bảng xếp hạng những người giàu nhất thế giới.

- Một số bài học rút ra cho bản thân:

+ Muốn khởi nghiệp thành công, thì cần phải có: niềm đam mê, ý chí và quyết tâm lập nghiệp, không ngại khó khăn, thất bại; sự năng động và không ngừng tư duy, sáng tạo, đổi mới….

+ Thường xuyên rèn luyện để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ; năng lực quản lí, lãnh đạo; năng lực khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 53 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy lập kế hoạch để phát triển năng lực kinh doanh của bản thân

Phương pháp giải:

Lập được kế hoạch để phát triển năng lực kinh doanh của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Kế hoạch học tập và rèn luyện để phát triển năng lực kinh doanh của bản thân