Bài 3. Sử học với các lĩnh vực khoa học khác SGK Lịch sử 10 Cánh Diều

? mục 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 19 SGK Lịch sử 10

Đọc thông tin và quan sát Hình 3.2, hãy giải thích vì sao Sử học là một môn khoa học mang tính liên ngành. Lấy ví dụ.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát Hình 3.2

Lời giải chi tiết:

- Để phục dựng được hoạt động của con người trong quá khứ, Sử học cần kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, như phương pháp lịch sử, phương pháp lo-gic, xử lí sử liệu (phân tích, tổng hợp), điền dã,… Đồng thời, Sử học cũng khai thác tri thức của nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn (Địa lí học, Tôn giáo học, Văn học, Nhân học,…).

- Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử diễn ra trong quá khứ gắn với những điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị-xã hội cụ thể. Nhà sử học không thể miêu tả, phục dựng lại một cách đầy đủ, toàn diện bức tranh về quá khứ nếu chỉ sử dụng những tri thức hoặc cách phương pháp lịch sử đơn thuần.

- Bên cạnh đó, một số đối tượng hoặc chủ đề nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học cần có một nền tảng kiến thức về lĩnh vực đó trước khi nghiên cứu chuyên sâu, như lịch sử kinh tế, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo,…

? mục 2.1

Trả lời câu hỏi mục 2.1 trang 20 SGK Lịch sử 10

Đọc thông tin và quan sát Hình 3.3, Sơ đồ 3.1, hãy nêu mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác. Lấy ví dụ và phân tích.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát Hình 3.3, Sơ đồ 3.1

Lời giải chi tiết:

- Sự hình thành, phát triển của các ngành khoa học xã hội và nhân văn luôn có sự kết nối và gắn liền với tri thức lịch sử.

- Sự tồn tại và phát triển của Sử học không thể biệt lập và tách rời với các ngành khoa học và nhân văn.

? mục 2.2

Trả lời câu hỏi mục 2.2 trang 21 SGK Lịch sử 10

Đọc thông tin và quan sát các hình 3.4, 3.5, hãy nêu mối liên hệ giữa các ngành khoa học xã hội và nhân văn đối với Sử học. Lấy ví dụ và phân tích 

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát các hình 3.4, 3.5

Lời giải chi tiết:

Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn là mối liên hệ gắn bó, tương hỗ và ngày càng quan trọng trong xu thế phát triển liên ngành, đa ngành của các lĩnh vực khoa học ngày nay.

Ví dụ: Trong quá trình tìm hiểu về nguồn gốc loài người những phát hiện của khảo cổ học về dấu vết của con người từ răng qua đó cả Sử học và Khảo cổ học đều giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về nguồn gốc của loài người.

? mục 3.1

Trả lời câu hỏi mục 3.1 trang 22 SGK Lịch sử 10

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.2, Bảng 3, hãy nêu vai trò của Sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ. Lấy ví dụ và phân tích.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.2, Bảng 3

Lời giải chi tiết:

Vai trò của Sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:

- Nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực có truyền thống lâu đời như Toán học, Vật lí, Hóa học, Thiên văn học,…

- Những công trình nghiên cứu về lịch sử ra đời và phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ vừa cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên và công nghệ, vừa đưa đến những hiểu biết sâu rộng về lịch sử tri thức, lịch sử văn minh của con người.

- Lịch sử các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ là một bộ phận và có vai trò quan trọng đối với các lĩnh vực khoa học này. 

Ví dụ: Khi học Lịch sử chúng ta sẽ bắt đầu biết lịch sử của Toán học dần dần được hình thành từ một số nền văn minh lớn. Người Ấn Độ đã sáng tạo ra các con số từ 0-9, người Lưỡng Hà nhờ chia ruộng nhiều mà rất giỏi số học,…

? mục 3.2

Trả lời câu hỏi mục 3.2 trang 24 SGK Lịch sử 10

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.3,3.4 và các hình 3.6, 3.7, hãy nêu vai trò của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đối với Sử học. Lấy ví dụ và phân tích.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.3,3.4 và các hình 3.6, 3.7

Lời giải chi tiết:

- Khoa học tự nhiên liên quan đến việc phát minh, phát hiện, mô tả và dự đoán các hiện tượng tự nhiên dựa trên những bằng chứng cụ thể thông qua quan sát, ghi lại quá trình theo dõi, thực nghiệm,… Khoa học tự nhiên và công nghệ có mối quan hệ tương hỗ với Sử học.

Luyện tập Câu 1

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 24 SGK Lịch sử 10 

1. Bằng kiến thức đã học, hãy làm sáng tỏ nhận định: Sử học là ngành khoa học có mối quan hệ với nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức Sử học và mối quan hệ với các ngành.

Lời giải chi tiết:

- Sử học cung cấp những tri thức về bối cảnh, nội dung, tác động, ý nghĩa,… để làm rõ hơn lịch sử hình thành và phát triển của các ngành.

- Trong số các ngành khoa học xã hội và nhân văn, Sử học có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với Khảo cổ học, Nhân học, Văn học, Địa lí học, Triết học,… Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn-Sử, Sử-Địa, Sử- Triết,… có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời.

Vai trò của Sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:

- Nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực có truyền thống lâu đời như Toán học, Vật lí, Hóa học, Thiên văn học,…

- Những công trình nghiên cứu về lịch sử ra đời và phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ vừa cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên và công nghệ, vừa đưa đến những hiểu biết sâu rộng về lịch sử tri thức, lịch sử văn minh của con người.

- Lịch sử các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ là một bộ phận và có vai trò quan trọng đối với các lĩnh vực khoa học này. 

Luyện tập Câu 2

2. Trình bày mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn. Lấy ví dụ và phân tích về mối liên hệ đó

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức Sử học và mối quan hệ với các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

Lời giải chi tiết:

Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn:

- Sự hình thành, phát triển của các ngành khoa học xã hội nhân văn có sự kết nối, gắn liền với tri thức lịch sử.

- Sử học cung cấp tri thức về bối cảnh, nội dung, tác động, ý nghĩa để làm rõ hơn sự hình thành và phát triển của các ngành.

- Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn-Sử, Sử-Địa, Sử-Triết... có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời

Ví dụ: Lịch sử chính trị là xem xét nguồn gốc lịch sử của các thể chế chính trị cũng như quá trình suy thoái chính trị, trong suốt thời kì cổ đại đến hiện đại. 

Vận dụng

Trả lời câu hỏi mục Vận dụng trang 24 SGK Lịch sử 10 

Em đã khai thác và sử dụng công nghệ thông tin để học tập lịch sử và các môn học khác như thế nào?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tiễn bản thân

Lời giải chi tiết:

Em đã sử dụng công nghệ thông tin để học tập lịch sử và các môn học khác như sau:

Chỉ với một chiếc điện thoại, laptop hoặc máy tính bảng em đã học tập như sau:

- Em lên trang Lời giải hay để tìm kiếm nội dung cho các câu hỏi khó trong sách giáo khoa và sách bài tập.

- Em lên trang Tuyensinh 247 mua khóa học trực tuyến để học với các thầy cô giỏi nhất Việt Nam.

- Em lên trang Hoidap 247 để hỏi những câu hỏi khó mà em không biết.

- Em lên trang Vungoi.vn luyện tập các bài tập hàng ngày để nâng cao hơn kiến thức.

Lí thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết sử học với các lĩnh vực khoa học khác - Lịch sử 10 cánh diều