Truyệ̣n thơ Nôm là gì? Đề tài, chủ đề, cốt truyện và giá trị của truyện thơ Nôm - Văn 9

Truyện thơ Nôm là thể loại tự sự bằng thơ, được viết bằng chữ Nôm; hình thành vào khoảng thế kỉ XVI - XVII, phát triển mạnh và đạt được nhiều thành tựu to lớn ở cuối thế kỉ XVIII và nửa đầu thế kỉ XIX. Ở giai đoạn đầu, một số truyện thơ Nôm được sáng tác bằng thể thơ Đường luật hoặc song thất lục bát; sau đó các tác giả chủ yếu sử dụng thể thơ lục bát.

Truyện thơ Nôm có đề tài, chủ đề rộng mở, phong phú; có giá trị nhân đạo và giá trị hiện thực sâu sắc.

Ví dụ:

- Khẳng định tình yêu tự do.

- Tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ.

- Tố cáo, phê phán xã hội đương thời.

- Khát vọng tự do, giấc mơ công lí.

Cốt truyện của truyện thơ Nôm thường theo một trong hai mô hình:

- Mô hình: Gặp gỡ (hội ngộ) - Tai biến (lưu lạc) - Đoàn tụ (đoàn viên)

Ví dụ như Truyện Kiều, Truyện Lục Vân Tiên,...

- Mô hình: Nhân - quả (ở hiền gặp lành, ở ác gặp dữ)

Ví dụ như Quan Âm Thị Kính, Thạch Sanh,...

+ Khi tiếp thu nguồn cốt truyện từ văn học dân gian hoặc văn học Trung Quốc, các tác giả truyện thơ Nôm đã có những đóng góp riêng, tạo nên những tác phẩm mới có giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc.

+ Một số truyện thơ Nôm lấy đề tài từ đời sống thực tế và có cốt truyện do tác giả tự sáng tạo (Phạm Tải - Ngọc Hoa, Sơ kính tân trang, Truyện Lục Vân Tiên).

Truyện thơ Nôm là thể loại có đóng góp to lớn vào việc phát triển ngôn ngữ văn học và thể thơ lục bát của dân tộc. Trong các tác phẩm đỉnh cao, ngôn ngữ truyện thơ Nôm giản dị, gần với lời ăn tiếng nói của nhân dân, được “tinh chế” bởi ngòi bút tài hoa, điêu luyện của tác giả; thể thơ lục bát được hoàn thiện và đạt tới sự nhuần nhuyễn, không chỉ có khả năng biểu đạt mọi cung bậc tình cảm tinh tế của con người mà còn đảm nhận xuất sắc chức năng kể chuyện.

Nổi tiếng nhất phải kể đến các truyện thơ Nôm Truyện Kiều, Lục Vân Tiên, Lưu Bình Dương Lễ, Chinh phụ ngâm khúc, Nhị Độ Mai, Quan Âm Thị Kính… Hai trong số kiệt tác văn học Việt Nam nổi bật là “Truyện Kiều” và “Lục Vân Tiên” với số lượng xuất bản và nghiên cứu kèm theo đáng kể.