Thời gian phát triển, các bộ phận và mối liên hệ với văn học dân gian của văn học trung đại Việt Nam - Văn 10

1. Khái niệm Văn học Trung đại

- Văn học trung đại là cách gọi bao quát cho các tác phẩm văn học phát triển trong xã hội phong kiến Việt Nam từ đầu thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX.

- Văn học trung đại không chỉ góp phần hoàn chỉnh diện mạo văn học dân tộc mà còn phản ánh chân thực đời sống con người Việt Nam thời bấy giờ, với những tác phẩm viết bởi các tác giả nổi tiếng hoặc khuyết danh.

2. Các thể loại văn học trung đại phổ biến

- Thơ

+Thơ Đường Luật với niêm luật chặt chẽ và những quy định đối xứng giữa các câu thơ liên tục xuất hiện trong nhiều bài thơ chữ Hán từ thế kỷ X đến XV. Không chỉ đáp ứng được các niêm luật gieo vần, nhiều tác giả đã khéo léo lồng ghép các điển tích, điển cố vào bài thơ, khiến cho thơ Đường Luật của Việt Nam trở nên đặc sắc, gần gũi.

+ Sang đến thế kỷ XV, khi chữ Nôm ra đời, thơ Nôm cũng trở nên thịnh hành. Điểm nổi bật của văn học chữ Nôm là sự gần gũi, giản dị, cùng xu hướng tâm trạng hoá thường thấy. Văn học chữ Nôm cũng ít xuất hiện những điển tích điển cố như văn học chữ Hán. Xuất hiện từ thế kỷ X, song nó tự phát triển và hoàn thiện mình, sau đó đến thế kỷ XIII thì chính thức được các tầng lớp người Việt đón nhận và chung tay vun đắp.

- Văn Xuôi

Văn xuôi là dạng văn học phổ biến, được ghép lại từ các câu hoàn chỉnh về ngữ pháp, được dùng phổ biến trong văn học để trình bày lại một sự vật, hiện tượng hoặc kể loại một câu chuyện.

- Chiếu là sắc lệnh, chỉ dụ của vua hoặc hoàng đế ban xuống cho thần dân của mình, để thông báo về một hoạt động đại sự của triều đình.

- Biểu là một tấu trình của quan lại dùng để dâng lên vua, dùng để trình bày một vấn đề nào đó với lời lẽ cung kính.

- Hịch là một thể loại văn học trung đại giống văn nghị luận, được vua chúa, quan lại dùng để kêu gọi cổ động quần chúng tham gia phong trào chống thù trong giặc ngoài.

- Cáo là thể loại được vua chúa dùng để trình bày chủ trương hoặc kết quả của một sự việc nhất định. Cáo được viết bằng văn xuôi, nhưng đôi lúc cũng được biên soạn theo văn biền ngẫu.

- Phú là thể loại văn học trung đại chuyên dùng để tả cảnh. Đồng thời lợi dụng cảnh sắc để tả tình.

- Chương hồi là một dạng tiểu thuyết dài tập, do nhiều tác giả ghi chép và truyền nối nhau qua các triều đại để viết nên. Đây là dạng tiểu thuyết có xuất xứ từ Trung Hoa, ghi chép lại các sự vật, sự việc.

- Văn Biền Ngẫu

Văn biền ngẫu là một thể loại văn học dân gian đối đáp, thường sử dụng các yếu tố đối ngẫu, trái ngược nhau để tạo thành những cặp câu có tính liên kết, chặt chẽ về mặt bố cục.

3. Thời gian phát triển, các bộ phận và mối liên hệ với văn học dân gian của văn học trung đại Việt Nam

- Thời gian: hình thành và phát triển trong khoảng thời gian từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX, trong thời kì phong kiến.

- Gồm 2 bộ phận: văn học viết bằng chữ Hán và văn học viết bằng chữ Nôm.

- Văn học trung đại Việt Nam có liên hệ mật thiết với nguồn mạch văn học dân gian; đồng thời tiếp thu một cách chọn lọc, sáng tạo tinh hoa của nhiều nền văn học trong khu vực, đặc biệt là văn học cổ điển Trung Hoa.