Soạn bài Viết bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lí SGK Ngữ văn 11 tập 1 Cánh diều - chi tiết

Tìm ý và lập dàn ý

Suy nghĩ về câu cách ngôn “Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn” 

Phương pháp giải:

Cắt nghĩa và giải thích câu.

Đưa ra lí do tại sao lại nói như vậy, biểu hiện và ý nghĩa, giá trị của câu nói này.

Lời giải chi tiết:

- “Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn” là:

+ “Mặt Trời” là nguồn ánh sáng đem lại hơi ấm và sự sống cho muôn loài. Xét về nghĩa bóng, Mặt Trời còn là biểu tượng cho sự tươi sáng, đẹp đẽ, là niềm tin và hi vọng tốt đẹp ở tương lai trong cuộc đời mỗi người.

+  “Bóng tối” là màn đêm âm u, tăm tối. Bóng tối cũng là biểu tượng cho sự đen đủi, bi đát, bất hạnh thiếu may mắn, những thất bại trong đường đời mỗi con người. 

→ Câu nói mang một phương châm sống tích cực, một lời khuyên sâu sắc nhắc nhở ta phải biết vượt lên những bất hạnh, rủi ro, đau buồn, thất bại trong cuộc đời. Phải biết quên đi quá khứ đen tối mà hướng về tương lai tươi sáng, tốt đẹp ở cuộc sống phía trước.

- Cứ hướng về phía của Mặt Trời thì bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn vì:

+ Từ khi sinh ra đến lúc trưởng thành, con người luôn phải đối mặt với những khó khăn, thử thách. Nhưng sự khó khăn, thử thách đó không chỉ là rào cản của chúng ta mà nó còn là môi trường, là hoàn cảnh để chúng ta tôi luyện. 

+ Gian nan thử thách là vật cản, cản trở bước đường của chúng ta. Mọi người không nên chán nản trước gian nan, thử thách mà phải kiên cường, có dũng khí vượt qua nó. Vượt qua một thử thách tức là ta đã vượt được một rào cản của cuộc đời mình. Và cũng khi vượt qua một thử thách tức là chúng ta đã cứng cáp, trưởng thành hơn trước.

- Biểu hiện:

+ Thầy giáo Nguyễn Ngọc Kí – một nhà giáo ưu tú của Việt Nam: Từ nhỏ thầy đã bị liệt hai tay nhưng điều đó không cản được hi vọng của thầy. Thầy đã tập viết bằng chân mặc dù rất khó khăn, đau đớn nhưng với ý chí và sự quyết tâm, thầy đã chiến thắng chính số phận của mình. 

+ Ánh Viên: Để giành được huy chương vàng cho quê nhà, cô đã phải trải qua quá trình tập luyện hết sức gian khổ, vất vả.

- Giá trị: 

+ Rèn luyện cho bản thân chúng ta có được ý chí, quyết tâm. 

+ Giúp chúng ta đạt được thành công, mục đích mình đã hướng tới. 

+ Tạo được nhiều giá trị cho xã hội.

Viết

Viết bài văn trình bày suy nghĩ về câu cách ngôn “Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn”

Phương pháp giải:

Dựa vào phần lập dàn ý bên trên để triển khai thành một bài văn cụ thể.

Lời giải chi tiết:

Mỗi người sẽ có cho mình một cách sống, một cách suy nghĩ riêng. Nhưng sống và nghĩ như thế nào để chúng ta thấy hạnh phúc, để cuộc đời này có ý nghĩa. Đó chính là một vấn đề đáng quan tâm. Nhắc đến vấn đề này, có ý kiến cho rằng: "Hãy luôn hướng về mặt trời bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn. 

Mặt trời là nguồn ánh sáng đem lại hơi ấm và sự sống cho muôn loài. Xét về nghĩa bóng, Mặt Trời còn là biểu tượng cho sự tươi sáng, đẹp đẽ, là niềm tin và hi vọng tốt đẹp ở tương lai trong cuộc đời mỗi người. Bóng tối lại là tượng trưng cho những xấu xa, ích kỉ, nhỏ nhen.... những điều tiêu cực kìm hãm sự phát triển của con người. Như vậy ý kiến "Hãy luôn hướng về mặt trời bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn" có nghĩa là bạn luôn hướng về mặt trời, luôn hướng về những điều tốt đẹp với niềm tin, hi vọng, ý chí... thì chắc chắn những điều xấu xa, tiêu cực sẽ bị đẩy lại phía sau, chìm vào quá khứ và rời xa bạn. Câu nói mang một phương châm sống tích cực, một lời khuyên sâu sắc nhắc nhở ta phải biết vượt lên những bất hạnh, rủi ro, đau buồn, thất bại trong cuộc đời. Phải biết quên đi quá khứ đen tối mà hướng về tương lai tươi sáng, tốt đẹp ở cuộc sống phía trước.

Mỗi chúng ta luôn mong muốn cuộc sống tốt đẹp, trọn vẹn. Chúng ta có lý tưởng, có ước mơ, hoài bảo… về một gia đình êm ấm, một công việc thích hợp, một mức lương tốt hay là một tình yêu sâu sắc, những người bạn chân thành. Thế nhưng từ khi sinh ra đến lúc trưởng thành, con người luôn phải đối mặt với những khó khăn, thử thách. Nhưng sự khó khăn, thử thách đó không chỉ là rào cản của chúng ta mà nó còn là môi trường, là hoàn cảnh để chúng ta tôi luyện. Gian nan thử thách là vật cản, cản trở bước đường của chúng ta. Mọi người không nên chán nản trước gian nan, thử thách mà phải kiên cường, có dũng khí vượt qua nó. Vượt qua một thử thách tức là ta đã vượt được một rào cản của cuộc đời mình. Và cũng khi vượt qua một thử thách tức là chúng ta đã cứng cáp, trưởng thành hơn trước.

Trong cuộc sống có rất nhiều những tấm gương có lối sống tốt đẹp, luôn hướng về phía tốt đẹp như vậy. Có thể kể đến Thầy giáo Nguyễn Ngọc Kí – một nhà giáo ưu tú của Việt Nam: Từ nhỏ thầy đã bị liệt hai tay nhưng điều đó không cản được hi vọng của thầy. Thầy đã tập viết bằng chân mặc dù rất khó khăn, đau đớn nhưng với ý chí và sự quyết tâm, thầy đã chiến thắng chính số phận của mình. Hay là vận động viên bơi lội Ánh Viên. Để giành được huy chương vàng cho quê nhà, cô đã phải trải qua quá trình tập luyện hết sức gian khổ, vất vả. 

Những tấm gương bên trên được nêu ra, họ đã trải qua rất nhiều những khổ cực. Tuy nhiên thành quả họ đạt được đều rất đáng ngưỡng mộ. Từ đó chúng ta thấy ý nghĩa vô cùng quan trọng của định hướng mà câu cách ngôn đã đưa ra. Trong cuộc sống, ai cũng gặp những khó khăn, thử thách. Điều quan trọng là chúng ta có thể làm chủ bản thân vượt lên những khó khăn, thử thách ấy để vươn đến một tương lai tốt đẹp hơn không? Tinh thần của chúng ta, ý chí của chúng ta quyết định điều đó. Vượt qua khó khăn chúng ta sẽ có được ý chí quyết tâm tạo được nhiều giá trị trong xã hội. Bên cạnh đó, chúng ta phải sống theo lối sống ấy thì những điều tốt đẹp mới đến với chúng ta. Tinh thần vượt qua khó khăn đương đầu với thử thách là một phẩm chất đẹp, hứa hẹn đem lại nhiều kết quả tốt đẹp. 

Bên cạnh số đông tích cực vươn lên sống một cuộc sống có ý nghĩa thì một số người hiện nay vẫn sống một cách thụ động, thiếu ý chí niềm tin vào tương lai, sống một cách cứ chìm đắm mãi vào đau buồn và khó khăn. Đó là lối sống tiêu cực, một lối sống ăn mòn chính lí trí và bản thân mình đáng lên án. Ngoài số trên thì một phần khác lại có lối sống dựa dẫm, không quyết định được chính tương lai của bản thân mình làm cho xã hội ngày càng theo chiều hướng xấu. Lối sống như vậy cần phải phê phán mạnh mẽ để xã hội có thể ngày càng phát triển hơn. 

Đang là học sinh ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta phải sống tích cực, cố gắng xây dựng bù đắp bản thân, không bi quan tự ti trước những khó khăn, thử thách mà tự tin, cố gắng nhìn theo các tấm gương mẫu mực để làm theo. Hơn thế nữa đang là đoàn viên, thanh niên, là trụ cột của đất nước, chúng ta cần xây dựng, bù đắp nên một tương lai tốt đẹp giúp ích cho xã hội, đất nước và cả chính chúng ta, không ngại khó, ngại khổ làm theo lời Bác dạy:

“Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên”.

“Hãy hướng về phía mặt trời, bóng tối sẽ khuất sau lưng bạn”. Càng đọc ý kiến trên, ta càng rút ra được một phương châm sống tốt đẹp, có ích cho chính mình. Hãy hướng về những điều tốt đẹp trong cuộc sống, nơi đó ta sẽ tìm thấy sự thành công, sự tươi sáng, đẹp đẽ của chính mình.

Bài tập Câu 1

Từ đề bài đã nêu ở ý 2.1, mục 2. Thực hành, các em hãy:

- Viết mở bài bằng một trong ba cách sau:

+ Nêu phản đề: “Có người cho rằng, trong cuộc sống, ai cứ hăng hái đi đầu, sống mạnh mẽ, tích cực, dễ bị ghen ghét, thiệt thòi. Thực ra thì không phải như vậy. ".

+ Đặt câu hỏi

+ So sánh

Phương pháp giải:

Xem lại phần kiến thức đã làm của bài trên và chọn một trong ba cách để viết mở bài.

Lời giải chi tiết:

Nêu phản đề: Có người cho rằng, trong cuộc sống, ai cứ hăng hái đi đầu, sống mạnh mẽ, tích cực, dễ bị ghen ghét, thiệt thòi. Thực ra thì không phải như vậy. Có người từng nói: "Cứ hướng về phía Mặt trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn.". Một người bản lĩnh, khôn ngoan là người biết bỏ lại sau lưng những điều không may và hướng đến những điều tốt đẹp ở phía trước. 

Bài tập Câu 2

Viết kết bài bằng một trong hai cách đã nêu: Tóm lược vấn đề, phát triển vấn đề.

Phương pháp giải:

Xem lại phần kiến thức đã làm của bài trên và chọn một trong hai cách để viết kết bài.

Lời giải chi tiết:

Tóm lược vấn đề: “Hãy hướng về phía mặt trời, bóng tối sẽ khuất sau lưng bạn”. Càng đọc ý kiến trên, ta càng rút ra được một phương châm sống tốt đẹp, có ích cho chính mình. Hãy hướng về những điều tốt đẹp trong cuộc sống, nơi đó ta sẽ tìm thấy sự thành công, sự tươi sáng, đẹp đẽ của chính mình.