Lý thuyết Hợp chất carbonyl - Hóa học 11 - Kết nối tri thức

I. Khái niệm, danh pháp

1. Khái niệm

- Hợp chất carbonyl là các hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm chức carbonyl.

- Nhóm chức carbonyl có trong aldehyde, ketone…

+ Aldehyde là hợp chất hữu cơ có nhóm –CHO liên kết với nguyên tử carbon hoặc nguyên tử hydrogen.

+ Ketone là hợp chất hữu cơ có nhóm C=O liên kết với hai gốc hydrocarbon.

2. Danh pháp

a, Danh pháp thay thế

Tên aldehyde = Tên hydrocarbon + al.

Tên ketone = Tên hydrocarbon + bị trí nhóm C=O + one.

b, Tên gọi thông thường

HCHO: aldehyde fomic.

CH₃CHO: aldehyde acetic.

C₆H₅CHO: aldehyde benzoic.

CH₃COCH₃: acetone.

II. Đặc điểm cấu tạo

- Liên kết đôi C=O phân cực về phía nguyên tử oxygen.

III. Tính chất vật lí

- Nhiệt độ sôi, nhiệt độ nóng chảy cao hơn hydrocarbon.

- Trạng thái: khí và lỏng.

- Độ tan trong nước: Tan tốt trong nước (mạch carbon ngắn), số C tăng thì độ tan giảm.

IV. Tính chất hóa học

1. Phản ứng khử

- Aldehyde bị khử thành alcohol bậc I.

VD: CH₃CH=O + 2[H] → CH₃CH₂OH

- Ketone bị khử tạo thành alcohol bậc II.

CH₃-CO-CH₃ + 2[H] → CH₃-CH(CO)-CH₃

2. Phản ứng oxi hóa aldehyde

a, Oxi hóa aldehyde bởi nước bromie

RCOH + Br₂ + H₂O → RCOOH + 2HBr

VD: CH₃CHO + Br₂ + H₂O → CH₃COOH + 2HBr

b, Oxi hóa aldehyde bởi thuốc thử Tollens

RCHO + 2[Ag(NH₃)₂]OH → RCOONH₄ + 2Ag + 3NH₃ + H₂O

VD: CH₃CHO + 2[Ag(NH₃)₂]OH → CH₃COONH₄ + 2Ag + 3NH₃ + H₂O

c, Oxi hóa aldehyde bằng copper(II) hydroxide

- Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa màu đỏ gạch (Cu₂O).

RCHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH → RCOONa + Cu₂O + 3H₂O

3. Phản ứng cộng (+HCN)

VD:

4. Phản ứng tạo iodoform

VD:

V. Ứng dụng

VI. Điều chế

- Phương pháp: oxi hóa các hydrocarbon, oxi hóa ethylene thành acetaldehyde, oxi hóa cumene thành acetone.

SƠ ĐỒ TƯ DUY