Kết cấu là toàn bộ cách tổ chức, sắp xếp, liên kết các yếu tố tạo nên tác phẩm nghệ thuật. Trong thơ, đó là cách tổ chức, sắp xếp, liên kết mạch cảm xúc, thế giới hình tượng và các phương tiện ngôn ngữ được dùng để biểu đạt.
- Góp phần thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phẩm:
- Tổ chức hệ thống tính cách nhân vật, sự kiện, hình ảnh, cảm xúc...
- Tạo nên sự gắn bó chặt chẽ, tác động qua lại giữa các yếu tố bên trong tác phẩm
- Tăng cường sức mạnh nghệ thuật và sức hấp dẫn cho tác phẩm:
- Kết cấu theo trình tự thời gian: câu chuyện được trình bày theo thứ tự, phát triển trước sau của thời gian. Các sự kiện được sắp xếp, xâu chuỗi lại và lần lượt xuất hiện không bị đứt quãng
- Kết cấu theo hai tuyến nhân vật đối lập: xây dựng 2 tuyến nhân vật chính diện và phản diện đối lập nhau về lí tưởng, chính kiến, đạo đức, hành động...
- Kết cấu đa tuyến: tổ chức các nhân vật theo các tuyến dựa trên những mối quan hệ về gia đình, nghề nghiệp, giai cấp...
- Kết cấu tâm lí: dựa theo qui luật phát triển tâm lí của các nhân vật trong tác phẩm
- Kết cấu trong tác phẩm trữ tình: chủ yếu thể hiện trực tiếp tâm trạng, cảm xúc, ý nghĩ chủ quan của người nghệ sĩ