Thảo luận, tranh luận về một vấn đề trong đời sống 
1. Tranh biện là gì?
Tranh biện là quá trình thảo luận và đối đáp về một chủ đề cụ thể, trong đó các bên tham gia đưa ra các lập luận để bảo vệ quan điểm của mình và phản biện lại quan điểm của đối phương. Tranh biện không chỉ đơn thuần là thuyết trình mà còn đòi hỏi khả năng tư duy nhanh, phân tích sâu và sắp xếp lập luận một cách logic.
2. Một số kỹ năng tranh biện cơ bản
- Tư duy phản biện: Khả năng phân tích và đánh giá các lập luận, tìm ra điểm mạnh và điểm yếu của chúng. Điều này giúp bạn xây dựng các lập luận logic và phản biện lại đối phương một cách thuyết phục.
- Kỹ năng nghiên cứu: Trước khi tham gia tranh biện, bạn cần nghiên cứu kỹ lưỡng về chủ đề để có đủ thông tin và dẫn chứng hỗ trợ cho lập luận của mình.
- Kỹ năng thuyết trình: Khả năng trình bày ý kiến một cách rõ ràng, mạch lạc và tự tin trước đám đông. Điều này bao gồm cả việc sử dụng ngôn ngữ cơ thể và giọng nói để tạo ấn tượng tốt.
- Kỹ năng lắng nghe: Lắng nghe kỹ lưỡng lập luận của đối phương để có thể phản biện lại một cách hiệu quả. Điều này cũng giúp bạn hiểu rõ hơn về quan điểm của đối phương và tìm ra điểm yếu trong lập luận của họ.
- Kỹ năng làm việc nhóm: Trong nhiều cuộc tranh biện, bạn sẽ làm việc cùng với một nhóm. Kỹ năng làm việc nhóm giúp bạn phối hợp tốt với các thành viên khác để xây dựng lập luận mạnh mẽ và thống nhất.
- Kỹ năng quản lý thời gian: Biết cách phân bổ thời gian hợp lý cho từng phần của cuộc tranh biện để đảm bảo bạn có đủ thời gian để trình bày tất cả các lập luận của mình.
3. Yêu cầu khi làm bài tranh biện về một vấn đề trong đời sống
- Nêu được rõ ràng quan điểm (tán thành hay phản đối) về vấn đề tranh biện
- Đưa ra được các lý lẽ, bằng chứng thuyết phục để khẳng định quan điểm của mình và phản bác quan điểm của phía đối lập
- Thể hiện được sự tương tác tích cực trong nhóm để phát triển ý tưởng và luận điểm; biết lắng nghe và tôn trọng người tranh biện với mình
- Sử dụng giọng nói, ngữ điệu và ngôn ngữ cơ thể phù hợp
4. Hướng dẫn khi làm bài tranh biện về một vấn đề trong đời sống
1. Chuẩn bị
1.1 Lựa chọn đề tài
- Để cuộc tranh biện có ý nghĩa, gây được hứng thú, cần chọn vấn đề mang tính thời sự, thiết thực với đời sống và có những quan điểm tiếp cận trái chiều, đáp ứng được sự quan tâm, chờ đợi của người tham gia.
- Vấn đề tranh biện thường được phát biểu dưới hình thức một ý kiến, một nhận định; những người tham gia sẽ thể hiện quan điểm tán thành hay phản đối.
- Ví dụ:
+ Trí thông minh nhân tạo có thể quyết định tương lai của thế giới.
+ Du học sẽ mang lại cho học sinh cơ hội tiếp cận nền giáo dục tốt hơn.
+ Mạng xã hội là kênh giao tiếp tự do cho tất cả mọi người.
+ Cần phát triển hệ thống siêu thị để thay thế chợ truyền thống ở các thành phố lớn.
1.2 Lập đội tham gia tranh biện
- Mỗi cuộc tranh biện thường có sự tham gia của hai đội, thể hiện quan điểm trái ngược nhau: một đội tán thành ý kiến, nhận định được nêu ra và một đội phản đối; mỗi đội có thể có 2 – 3 thành viên.
1.2 Lập đội tham gia tranh biện
- Mỗi cuộc tranh biện thường có sự tham gia của hai đội, thể hiện quan điểm trái ngược nhau: một đội tán thành ý kiến, nhận định được nêu ra và một đội phản đối; mỗi đội có thể có 2 – 3 thành viên.
- Ngoài ra, cần có người điều hành và khán giả theo dõi, đánh giá, bình chọn.
1.3 Nghiên cứu vấn đề đã lựa chọn và chuẩn bị ý kiến tranh biện
- Tìm hiểu kĩ vấn đề để nhận ra nguyên nhân xuất hiện những quan điểm khác biệt, đối lập
- Dự kiến những lí lẽ có thể bị phản bác, suy đoán những lí lẽ mà phía đối lập có thể sự dụng để bảo vệ quan điểm của họ
- Hình dung được rõ ràng nhiệm vụ của các đội trong tranh biện: trình bày thuyết phục các lí lẽ, bằng chứng của đội mình và trả lời những câu hỏi chất vấn; phản biện một cách sắc bén các lí lẽ, bằng chứng của phía đối lập, chú ý chất vấn xoay quanh những điểm cốt lõi
1.4 Tìm hiểu quy tắc tranh biện
Việc tranh biện phải được thực hiện trên tinh thần bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. Một số quy tắc cần tuân thủ:
- Bám sát vấn đề tranh biện
- Thực hiện yêu cầu của người điều hành
- Đảm bảo thời gian quy định cho mỗi lượt phát biểu
- Không ngắt lời phía đối lập, không chỉ trích cá nhân, không sử dụng ngôn ngữ thiếu chuẩn mực, không nguỵ tạo bằng chứng,…
2. Thực hành
1.3 Nghiên cứu vấn đề đã lựa chọn và chuẩn bị ý kiến tranh biện
- Tìm hiểu kĩ vấn đề để nhận ra nguyên nhân xuất hiện những quan điểm khác biệt, đối lập
- Dự kiến những lí lẽ có thể bị phản bác, suy đoán những lí lẽ mà phía đối lập có thể sự dụng để bảo vệ quan điểm của họ
- Hình dung được rõ ràng nhiệm vụ của các đội trong tranh biện: trình bày thuyết phục các lí lẽ, bằng chứng của đội mình và trả lời những câu hỏi chất vấn; phản biện một cách sắc bén các lí lẽ, bằng chứng của phía đối lập, chú ý chất vấn xoay quanh những điểm cốt lõi
1.4 Tìm hiểu quy tắc tranh biện
Việc tranh biện phải được thực hiện trên tinh thần bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. Một số quy tắc cần tuân thủ:
- Bám sát vấn đề tranh biện
- Thực hiện yêu cầu của người điều hành
- Đảm bảo thời gian quy định cho mỗi lượt phát biểu
- Không ngắt lời phía đối lập, không chỉ trích cá nhân, không sử dụng ngôn ngữ thiếu chuẩn mực, không nguỵ tạo bằng chứng,…
2. Thực hành
- Người điều hành nêu vấn đề, giới thiệu thành phần tham gia, nêu rõ mục đích, quy tắc tranh biện
- Các đội tham gia tranh biện theo tiến trình
- Người điều hành tóm tắt các luận điểm chính về vấn đề tranh biện của phía tán thành và phía phản đối; tổ chức lấy ý kiến đánh giá, bình chọn của khán giả về các nhóm tranh biện; nêu ý nghĩa của cuộc tranh biện; cảm ơn các nhóm tham gia tranh biện và khán giả theo dõi, đánh giá, bình chọn
- Các đội tham gia tranh biện theo tiến trình
- Người điều hành tóm tắt các luận điểm chính về vấn đề tranh biện của phía tán thành và phía phản đối; tổ chức lấy ý kiến đánh giá, bình chọn của khán giả về các nhóm tranh biện; nêu ý nghĩa của cuộc tranh biện; cảm ơn các nhóm tham gia tranh biện và khán giả theo dõi, đánh giá, bình chọn
3. Đánh giá, rút kinh nghiệm
