Soạn Lịch sử 10, giải Sử 10 Chân trời sáng tạo

Lý thuyết Văn minh Chăm-pa - Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo

- Địa hình: + Phía tây là dãy Trường Sơn. + Phía đông là biển đảo. + Xen kẽ là dải đồng bằng nhỏ, hẹp, dọc ven biển, bị chia cắt bởi các con sông ngắn và những núi, đèo hiểm trở.

GÓP Ý HAY - NHẬN NGAY QUÀ CHẤT

Gửi góp ý cho Loigiaihay.com và nhận về những phần quà hấp dẫn

Bài 16: Văn minh Chăm–pa

I. Cơ sở hình thành

1. Điều kiện tự nhiên

- Địa hình:

+ Phía tây là dãy Trường Sơn.

+ Phía đông là biển đảo.

+ Xen kẽ là dải đồng bằng nhỏ, hẹp, dọc ven biển, bị chia cắt bởi các con sông ngắn và những núi, đèo hiểm trở.

- Khí hậu: khô nóng, thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lũ.

- Tác động:

+ Khó khăn: Điều kiện tự nhiên khó khăn về địa hình, khí hậu, đất đai nên gây bất lợi trong phát triển kinh tế.

+ Thuận lợi: lâm thổ sản, các mỏ khoáng sản và nhiều vịnh, cảng tốt.

2. Dân cư và xã hội

- Dân cư gồm hai bộ tộc chính:

+ Bộ tộc Dừa (Na-ri-kê-la-vam-sa).

+ Bộ tộc Cau (Kra-mu-ka-vam-sa).

=> Được gọi chung là người Chăm, thuộc ngữ hệ Nam Đảo.

- Xã hội:

+ Chế độ mẫu hệ (người phụ nữ có vai trò chủ đại trong quan hệ gia đình và hôn nhân).

+ Tổ chức xã hội của người Chăm phân chia theo địa hình và địa bàn cư trú với mô hình ba trục: cảng (phía đông) – thành (trung tâm) – trung tâm tôn giáo (phía tây).

3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ

- Từ thời văn hóa Sa Huỳnh (khoảng thế kỉ V TCN), thông qua tầng lớp thương nhân, chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, mô hình nhà nước và pháp luật Ấn Độ đã du nhập vào Chăm-pa.

- Sự tiếp thu chọn lọc những thành tựu văn minh Ấn Độ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thiết chế chính trị và xã hội Chăm-pa, góp phần đưa nền văn minh Chăm-pa phát triển rực rỡ.

II. Thành tựu văn minh tiêu biểu

1. Tổ chức nhà nước

- Năm 192, Khu Liên lãnh đạo nhân dân Chăm-pa chống lại ách đô hộ của nhà Hán giành thắng lợi, thành lập nhà nước Lâm Ấp, tiền thân của nhà nước Chăm-pa.

- Bộ máy nhà nước Chăm-pa được xây dựng theo mô hình nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông:

+ Đứng đầu là vua, theo chế độ cha truyền con nối.

+ Dưới vua là hai vị đại thần (một đứng đầu ngạch quan văn, một đứng đầu ngạch quan võ).

+ Ở cấp địa phương là đội ngũ ngoại quan quản lí các châu – huyện – làng.

2. Chữ viết

- Khoảng thế kỉ III, trên cơ sở tiếp nhận chữ Phạn của Ấn Độ, người Chăm đã sáng tạo ra chữ Chăm cổ, gọi là A-kha Ha-y-áp.

Chữ Chăm cổ được khắc trên bia đá

- Sau hơn 1.000 năm sử dụng, người Chăm hoàn thiện A-kha Ha-y-áp thành A-kha Thơ-ra làm chữ viết phổ biến của vương quốc.

3. Đời sống vật chất

Hoạt động kinh tế

- Nông nghiệp: trồng lúa, cây hoa màu, bông vải; trồng được các loại lúa ngắn ngày, chịu khô hạn tốt.

- Thủ công nghiệp: phát triển đa dạng với các nghề gạch, gốm, luyện kim, chế tạo thuỷ tinh, đóng thuyền,…

- Thương nghiệp: buôn bán bằng đường biển, nhiều thương cảng, đóng vai trò quan trọng trên con đường mậu dịch biển quốc tế.

Văn hóa ăn, mặc, ở

- Cư dân sống quây quần trong những ngôi nhà bằng gỗ hoặc gạch nung, mặt trước có một hiên ở chính giữa.

- Trang phục:

+ Nam gồm quần, ngoài quần váy (gọi là ka-ma), áo cánh xếp chéo, cài dây phía bên hông cùng khăn đội đầu.

+ Phụ nữ mặc quần bên trong áo dài, đầu đội khăn.

Trang phục truyền thống của người Chăm (Ninh Thuận)

- Bữa ăn hàng ngày của cư dân Chăm thường là cơm, rau và cá.

4. Đời sống tinh thần

Văn học

- Văn học dân gian: sử thi, truyện cổ, truyền thuyết, ca dao, tục ngữ, câu đố,... Sử thi của người Chăm mang sắc thái thần thoại Ấn Độ, thấm đượm triết lí Bà La Môn giáo và Hồi giáo.

- Văn học viết: trường ca, gia huấn ca và thơ triết lí, thơ trữ tình,… được sáng tác bằng cả chữ Phạn lẫn chữ Chăm cổ.

Tín ngưỡng, tôn giáo

- Tín ngưỡng vạn vật hữu linh, thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng phồn thực.

- Tôn giáo:

+ Ấn Độ giáo: trở thành tôn giáo chính ở Chăm-pa từ thế kỉ III.

+ Phật giáo Đại thừa: phát triển trong hai thế kỉ IX và X.

+ Hồi giáo: du nhập vào Chăm-pa từ thế kỉ XII - XIV, hình thành cộng đồng Hồi giáo Chăm Bà-ni.