Văn bản nghị luận là gì? Các yếu tố cơ bản trong văn bản nghị luận - Văn 6

Văn nghị luận là thể loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, tưởng tượng nào đó đối với các sự việc, hiện tượng trong đời sống hay trong văn học bằng các lập luận

Nhan đề của văn bản nghị luận thường khái quát nội dung chính của văn bản.

Để tăng sức thuyết phục, người viết có thể chọn những nhan đề độc đáo, khơi gợi cảm xúc nơi người đọc.

Ví dụ: Nguyễn Ái Quốc đã đặt nhan đề cho chương một của Bản án chế độc thực dân Pháp và Thuế máu.  => Đây là một nhan đề giàu hình ảnh và giá trị biểu cảm, gây ấn tượng mạnh cho người đọc về tội ác của chính quyền thực dân và số phận bi thảm của nhân dân các nước thuộc địa trong chiến tranh.

Mục đích của văn bản nghị luận là để thuyết phục người đọc, người nghe về ý kiến, quan điểm của người viết trước một vấn đề đời sống hoặc văn học.

Mục đích viết được thể hiện qua nội dung chính của văn bản

Nội dung chính của văn bản nghị luận là ý kiến, quan điểm mà người viết muốn thuyết phục người đọc. Để xác định nội dung chính của văn bản nghị luận, ta có thể căn cứ vào nhan đề văn bản; ý kiến, lí lẽ, bằng chứng được nêu trong văn bản.

Ví dụ:

Phân tích cái hay, cái đẹp về nội dung và hình thức nghệ thuật của bài thơ Tiếng gà trưa (Xuân Quỳnh) hoặc tiểu thuyết Đất rừng phương Nam (Đoàn Giỏi). Để thuyết phục được người đọc, người viết văn bản nghị luận phải nêu lên ý kiến, lí lẽ và các bằng chứng cụ thể.

Mọi vấn đề của đời sống xã hội, văn học, nghệ thuật, khoa học,… đều có thể được nêu ra để bàn trong văn bản nghị luận.

Văn bản nghị luận có giá trị phải chọn được vấn đề đáng quan tâm, có ý nghĩa với nhiều người. Trước một vấn đề, có thể có nhiều ý kiến khác nhau.

- Luận đề là vấn đề chính được nêu ra để bàn luận trong văn bản nghị luận

- Luận điểm là những ý kiến thể hiện quan điểm của người viết về luận đề

=> Trong văn bản nghị luận, luận đề được làm sáng tỏ bằng hệ thống luận điểm và các lí lẽ, bằng chứng.

Trong văn bản nghị luận, bên cạnh ý kiến lớn (quan điểm chính mà người viết muốn thuyết phục người đọc), còn có những ý kiến nhỏ nêu ra để bổ trợ cho ý kiến lớn. Mối quan hệ giữa ý kiến lớn, ý kiến nhỏ, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản nghị luận được thể hiện qua sơ đồ sau:

Trong văn bản nghị luận, phương thức biểu đạt chính là nghị luận, nhưng thường kết hợp với các phương thức khác như tự sự, miêu tả và biểu cảm để tăng tính thuyết phục và hấp dẫn. 

Một văn bản nghị luận gồm nhiều thành tố: luận đề, luận điểm, lí lẽ, bằng chứng,… Các thành tố được tổ chức thành một chỉnh thể, có quan hệ chặt chẽ với nhau, nhằm đạt hiệu quả thuyết phục cao nhất.

- Luận đề có chức năng định hướng việc triển khai các luận điểm.

- Luận điểm (với sự thống nhát của lí lẽ và bằng chứng) có nhiệm vụ làm rõ từng khía cạnh và thể hiện tính nhất quán của luận đề

=> Mối quan hệ có tính bản chất giữa các thành tố tạo nên cấu trúc đặc thù của văn bản nghị luận