Soạn bài Tiếng đàn mưa SGK Ngữ văn 9 tập 1 Kết nối tri thức

Trước khi đọc

Trả lời Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 47 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Hãy chia sẻ cảm nhận về một âm thanh hoặc bản nhạc từng khiến em cảm động. 

Phương pháp giải:

Từ những hiểu biết của bản thân để chia sẻ.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Em rất ấn tượng với bài hát: Chưa bao giờ mẹ kể của nhạc sĩ Châu Đăng Khoa. Được trình bày bởi ca sĩ Erik và Min.

- Bài hát Chưa bao giờ mẹ kể là một trong những bài hát mang ca từ cực kỳ xúc động, chạm đến trái tim của nhiều người, ca khúc được viết ra để thể hiện niềm biết ơn với mẹ, một người luôn quan tâm, chia sẻ, tần tảo hy sinh vì các con. Hãy nghe bằng cả trái tim bạn sẽ thấy bài hát này cực kỳ hay và ý nghĩa.

Đọc văn bản 1

Trả lời Câu hỏi 1 Đọc văn bản trang 47 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa.

Phương pháp giải:

Đọc đoạn thơ đầu và chỉ ra những sự vật hiện tượng phụ họa cùng mưa.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Những sự vật hiện tượng phụ họa cùng mưa:

+ “hoa, thềm lan (thềm nhà), nước non.”

Đọc văn bản 2

Trả lời Câu hỏi 2 Đọc văn bản trang 47 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Những nơi mưa rơi xuống

Phương pháp giải:

Đọc đoạn thơ hai để chỉ ra những nơi mưa rơi xuống

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Những nơi mưa rơi xuống:

+ “Lầu, thềm lan (thềm nhà), cánh đồng, trên ngàn”.

Đọc văn bản 3

Trả lời Câu hỏi 3 Đọc văn bản trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Cách sử dụng các biện pháp tu từ.

Phương pháp giải:

Đọc đoạn thơ ba để chỉ ra các biện pháp tu từ được sử dụng

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Điệp từ “mưa xuống”; “bóng dương tà…bóng tà dương”; “mưa”.

- Đảo ngữ: “Đầm mưa xuống, nẻo đồi mưa xuống”.

Đọc văn bản 4

Trả lời Câu hỏi 4 Đọc văn bản trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Nguyên nhân khiến nhân vật “khách tha hương” phải rơi lệ.

Phương pháp giải:

Đọc đoạn 4 để chỉ ra nguyên nhân khiến nhân vật phải rơi lệ

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nhân vật “khách tha hương” rơi lệ do nhớ về quê hương, sự cô đơn dưới “bóng dương” đã làm tâm trạng sầu càng thêm sầu, buồn càng thêm buồn. Sự cô đơn như bao trùm, cùng nỗi nhớ về vùng đất xưa mà “muôn hàng lệ rơi”.  

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Chỉ ra những đặc điểm của thể thơ song thất lục bát thể hiện trong bài thơ Tiếng đàn mưa.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ, kết hợp với kiến thức về thể thơ để chỉ ra đặc điểm.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đặc điểm:

+ Được cấu tạo từ hai câu thất – bảy chữ (song thất) và 1 cặp lục bát (1 câu 6 tiếng và 1 câu 8 tiếng).

+ Chữ cuối câu bảy dưới vần với chữ cuối câu lục “lan; ngàn”, tiếng cuối câu lục vần với chữ thứ 6 câu bát “ngàn; đàn”.

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Bố cục của bài thơ gồm mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần

Phương pháp giải:

Đọc kĩ toàn bộ bài thơ để chia bố cục và nội dung chính các phần.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Bố cục, nội dung chính:

+ Khổ 1: Những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa. 

+ Khổ 2: Những nơi mưa rơi xuống.

+ Khổ 3: Cảnh vật khi mưa rơi xuống. 

+ Khổ 4: Nguyên nhân khiến “khách tha hương” rơi lệ. 

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Những từ ngữ nào được sử dụng nhiều lần trong bài thơ? Nêu tác dụng của việc sử dụng với tần suất cao những từ ngữ ấy.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ toàn bộ bài thơ để chỉ ra từ ngữ được sử dụng nhiều lần và chỉ ra tác dụng

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Những từ ngữ được sử dụng nhiều lần: “mưa; ý khách; bóng dương”.

- Tác dụng: Nhấn mạnh nội dung chính của bài thơ là sự cô đơn cùng nỗi nhớ của những người con xa quê. Trân trọng chốn quê hương yên bình.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Nêu đặc điểm chung của những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa trong bài thơ. Tác giả muốn khắc họa tâm trạng gì qua những sự vật, hiện tượng ấy?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ toàn bộ bài thơ để đưa ra đặc điểm chung của sự vật hiện tượng phụ họa cùng mưa. Từ đó rút ra tâm trạng của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đặc điểm chung là đều trong trạng thái rụng rơi, gợi lên những nỗi buồn miên man.

- Khắc họa tâm trạng: Một nỗi lòng đầy tâm sự, lúc vui lúc buồn, những kí ức về mảnh đất quê hương đã trôi mãi vào khoảng không gian kí ức rất xa, không thể quay lại.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Chỉ ra mối liên hệ giữa hình ảnh nước non ở ba khổ thơ đầu với nội dung của hai câu thơ cuối.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ để chỉ ra mối liên hệ.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ở ba khổ thơ đầu, nước non xuất hiện như một tiếng đàn ngân nga giữa mùa xuân. Mượn cảnh nước non để gợi cảm xúc và suy tư. Tuy nhiên đến hai câu thơ cuối, tiếng đàn ngân vang ấy đã không còn thể kìm lại được nữa, sự cô đơn, nhớ nhung đã tuôn chảy ra ngoài “muôn hàng lệ rơi”. Tạo nên mạch cảm xúc xuyên suốt cả bài thơ.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 48 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Em có ấn tượng nhất với điều gì ở bài thơ? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc lại toàn bài đưa ra điều em ấn tượng nhất và lí giải

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Em ấn tượng với hình ảnh “Mưa trong ý khách mưa cùng nước non”.

- Đâu đó ta thấy được tình yêu thiên nhiên, đất nước, nơi đang tồn tại của nhân vật. Chính những cung bậc cảm xúc và tình yêu thiên nhiên như vậy, mới nghe được tiếng mưa như một tiếng đàn và cũng mới thấu được cái đẹp mà thiên nhiên đem lại.

Viết kết nối với đọc

Trả lời Câu hỏi Viết kết nối với đọc trang 49 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích cảm xúc của nhân vật “khách tha hương” trong bài thơ Tiếng đàn mưa.

Phương pháp giải:

Đọc lại toàn bài thơ để viết đoạn văn phân tích cảm xúc của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

“Tiếng đàn mưa” của Bích Khê đã để lại rất nhiều ấn tượng trong lòng người đọc, điển hình là cảm xúc của nhân vật “khách tha hương”. Mưa rơi xuống lầu, lại rơi xuống thềm hoa lan xinh đẹp. Mưa rơi từ những cánh đồng tới những núi non suối thác. Một khung cảnh chỉ toàn những giọt nước mưa rửa trôi những thứ cũ để mang đến những cái mới lạ. “Nghe trong ý khách giọt đàn mưa rơi” đâu đó ta nghe thấy tiếng của nỗi lòng đầy tâm sự. Tiếng đàn có thể cất lên trong tiếng mưa chút buồn. Nó gợi lên cái tâm tư riêng khó đoán của người khách. Đến khổ tiếp theo, tác giả qua việc miêu tả một cách tinh tế vẻ đẹp thiên nhiên sau cơn mưa. Đồng thời cũng thể hiện được chính tâm trạng, yêu mến thiên nhiên đất nước của người khách. Cuối cùng, đứng trước bản ngân nga trong tiếng mưa, người “khách tha hương” đã bộc lộ hết ra ngoài, nước mắt tuôn rơi, như đang tuôn chảy vào từng lớp cảm xúc và tâm hồn. Tóm lại, bài thơ đã thực sự thành công khi nói về nỗi nhớ sự cô đơn mà không hề nặng nề về cảm xúc mà cứ nhẹ rơi như những giọt mưa mang âm thanh của tiếng đàn.