Tính chất cân đối trong cấu trúc ngôn từ được thể hiện như thế nào ở những câu tục ngữ Một số câu tục ngữ Việt Nam? Việc tạo nên sự cân đối trong cấu trúc của một câu tục ngữ có tác dụng gì?
Các em vận dụng hiểu biết để trả lời câu hỏi
Tính cân đối được thể hiện ở: số tiếng bằng nhau, từ loại của từ ở từng vị trí giống nhau, thanh điệu đối chọi nhau (bằng – trắc), hình ảnh tương đồng hoặc tương phản nhau,…
Ví dụ: “Đói cho sạch, rách cho thơm” có cấu trúc đối xứng, số lượng âm tiết 3/3, hài hòa về từ ngữ.
=> Tác dụng của vận dụng cấu trúc cân đối: Làm cho các câu tục ngữ hàm súc, chặt chẽ và giàu sức thuyết phục. Những bài học, những kinh nghiệm có sức nặng của chân lí. Mặt khác, cùng với nhịp và vần, tính cân đối góp phần làm cho tục ngữ trở nên hấp dẫn về nghệ thuật, dễ nhớ, dễ thuộc
Cách 2
- Tính chất cân đối trong cấu trúc ngôn từ được thể hiện ở những câu tục ngữ trong bài:
+ Hai vế câu cân đối về số tiếng (Ví dụ: Nắng chóng trưa, mưa chóng tối; Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa; Đói cho sạch, rách cho thơm;,...)
+ Hai dòng có số tiếng trong cân đối với nhau (Ví dụ: Kiến cánh vỡ tổ bay ra/ Bão táp mưa sa gần tới; Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng/ Ngày tháng Mười chưa cười đã tối;...)
+ Những câu tục ngữ tưởng như vế câu không đối xứng nhưng thực chất lại đối xứng:
- Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão: "gió heo may" và "chuồn chuồn bay" đều có 3 tiếng, cân đối với nhau; "thì bão" là sự việc sẽ xảy ra nếu có cả hai yếu tố gió heo may và chuồn chuồn bay.
- Người sống hơn đống vàng: "người sống" và "đống vàng" là đối tượng so sánh, "hơn" là từ so sánh.
- Việc tạo nên sự cân đối trong cấu trúc của một câu tục ngữ có tác dụng làm cho câu tục ngữ có nhịp điệu nhịp nhàng, giúp cho câu tục ngữ trở nên dễ nhớ, dễ thuộc.
Cách 3- Tính cân đối có khi giữa hai hoặc hơn hai vế trong một dòng, có khi giữa hai dòng của một câu tục ngữ.
- Tính cấn đối thể hiện ở: số tiếng bằng nhau, từ loại của từ ở từng vị trí giống nhau, thanh điệu đối chọi nhau (bằng - trắc), hình ảnh tương đồng hoặc tương phản nhau,... Ví dụ:
* Sự cân đối giữa hai vế trong một dòng:
+ Nắng chóng trưa, mưa chóng tối.
+ Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
+ Đói cho sạch, rách cho thơm.
+ Mây kéo xuống biển thì nắng chang chang, mây kéo lên ngàn thì mưa như trút.
* Sự cân đối giữa bốn về trong một dòng: Nhất nước, nhà phân, tam cẩn, tứ giống. * Sự cân đối giữa hai dòng của một câu tục ngữ:
+ Đêm tháng Năm chưa nắm đã sáng
Ngày tháng Mười chưa cười đã tối.
+ Kiến cánh vỡ tổ bay ra
Bão táp mưa sa gần tới.
→ Nhờ tính cân đối, tục ngữ có âm hưởng chắc nịch. Do đó, những bài học, những kinh nghiệm có sức nặng của chân lí. Mặt khác, cùng với nhịp và vần, tính cân đối góp phần làm cho tục ngữ trở nên hấp dẫn về nghệ thuật, dễ nhớ, dễ thuộc.
Các bài tập cùng chuyên đề
Nội dung chính của văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam là gì?
Khi trò chuyện với người khác, đã bao giờ em dùng tục ngữ chưa? Em hãy lí giải về thực tế đó của bản thân.
Theo em, vì sao người ta lại dùng tục ngữ trong một số tình huống giao tiếp thường ngày?
Theo dõi những chủ đề được thể hiện qua các câu tục ngữ trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam.
Suy luận nét chung nhất về hình thức của các câu tục ngữ trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam
Tìm hiểu số tiếng trong những câu tục ngữ văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam, từ đó rút ra nhận xét chung về độ dài của tục ngữ.
Trong 15 câu tục ngữ ở văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam, những câu nào có gieo vần? Việc gieo vần như vậy có tác dụng gì?
Câu tục ngữ nào trong bài học Một số câu tục ngữ Việt Nam có hình thức của một thể thơ quen thuộc, được dùng rất nhiều trong ca dao của người Việt? Nêu thêm hai câu tục ngữ có hình thức tương tự.
Có thể phân chia các câu tục ngữ Một số câu tục ngữ Việt Nam vào những chủ đề nào?
Chỉ ra những câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa một cách trực tiếp, những câu tục ngữ thể thiện ý nghĩa qua hình ảnh có tính chất ẩn dụ trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam.
Ý nghĩa của câu tục ngữ số 11 và 12 trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam có loại trừ nhau không? Em rút ra được bài học gì từ hai câu tục ngữ đó?
Vì sao nhiều câu tục ngữ về đời sống xã hội ra đời từ thuở xưa mà vẫn còn giá trị đối với con người ngày nay?
Ghi lại một cuộc đối thoại (giả định) giữa hai người (khoảng 5-7 câu), trong đó, một người có dùng câu tục ngữ: Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi.
Trong các câu tục ngữ trên, câu nào không có các tiếng hiệp vẫn? Em rút ra nhận xét gì từ điều đó?
Nêu một số dấu hiệu về nội dung và hình thức giúp em nhận biết các câu dưới đây là tục ngữ:
(1) Chớpp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa,
(2) Nói người chắng nghĩ đến ta, thử sờ lên gáy xem xa hay gần.
(3) Tháng Tám nắng rám trái bưới.
(4) Không nước không phân, chuyên cần vô ích.
(5) Cấy thưa thừa thóc, cấy dày cóc được ăn.
(6) Sa chân đỡ lại, sa miệng đỡ không lại.
Về nội dung, các câu tục ngữ sau có thể chia làm mấy nhóm?
(1) Chớpp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa,
(2) Nói người chắng nghĩ đến ta, thử sờ lên gáy xem xa hay gần.
(3) Tháng Tám nắng rám trái bưới.
(4) Không nước không phân, chuyên cần vô ích.
(5) Cấy thưa thừa thóc, cấy dày cóc được ăn.
(6) Sa chân đỡ lại, sa miệng đỡ không lại.
Nhận xét chung về số tiếng ở các câu tục ngữ trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam:
Những câu tục ngữ trong bài học Một số câu tục ngữ Việt Nam có gieo vần:
Tác dụng của việc gieo vần:
Câu tục ngữ có hình thức của một thể thơ quen thuộc, được dùng rất nhiều trong ca dao của người Việt trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam:
Hai câu tục ngữ có hình thức tương tự câu tục ngữ trên:
Tính chất cân đối trong cấu trúc ngôn từ được thể hiện như thế nào ở những câu tục ngữ trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam?
Tác dụng của việc tạo nên sự cân đối trong cấu trúc ngôn từ của một số câu tục ngữ:
Chia các câu tục ngữ trong bài học Một số câu tục ngữ Việt Nam vào các chủ đề:
|
STT |
Chủ đề |
Các câu tục ngữ |
|
1 |
||
|
2 |
||
|
3 |
Phân loại cách thể hiện ý nghĩa của các câu tục ngữ Một số câu tục ngữ Việt Nam:
|
Các câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa trực tiếp |
Các câu tục ngữ thể hiện ý nghĩa qua hình ảnh ẩn dụ |
Ý nghĩa của câu tục ngữ số 11 và 12 trong văn bản Một số câu tục ngữ Việt Nam có loại trừ nhau không?
Bài học mà em rút ra được từ hai câu tục ngữ đó:
Nhiều câu tục ngữ về đời sống xã hội ra đời từ thuở xưa mà vẫn còn giá trị đối với con người ngày nay là bởi:
Cuộc đối thoại giả định giữa hai người (khoảng 5-7 câu) trong đó, một người có dùng câu tục ngữ: Muốn lành nghề, chớ nề học hỏi.
Tìm một câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự với câu tục ngữ “Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ”
Câu Tấc đất tấc vàng gợi cho em suy nghĩ gì về vai trò của đất với đời sống con người? Em cần làm gì để giữ gìn nguồn tài nguyên ấy? Hãy trình bày thành đoạn văn.
Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi:
- Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
- Tôm đi chạng vạng, cá đi rạng đông.
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Những câu tục ngữ trên viết về chủ đề gì?
Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi:
- Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.
- Tôm đi chạng vạng, cá đi rạng đông.
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
Những câu trên có sử dụng cùng một phép tu từ, em hãy cho biết đó là phép tu từ nào? Tại sao trong tục ngữ, nhân dân ta thường sử dụng phép tu từ ấy?
